
Kadına Babasından Kalan Mirasta Kocanın Hakkı konusu, boşanma ve miras hukuku açısından önem taşıyan karmaşık bir meseledir. Bu yazıda, kadına evlilik birliğinde ailesinden miras kalması durumunda mirasta kocasının hakkı, boşanma durumunda kadına ailesinden kalan mirasın mal paylaşımına dahil edilip edilmeyeceği, kadın eşin vefat etmesi durumunda kocanın miras hakkı konusunda ayrıntılı bilgi vermeyi amaçlıyoruz.
Boşanmada Kadına Babasından Kalan Mirasta Kocanın Hakkı
Öncelikle tarafların evlilik tarihlerine göre tabi oldukları mal rejimleri farklılık göstermektedir. taraflar 01.01.2002 tarihinden önce evlenmişlerse kanunen mal ayrılığı rejimine tabi olduklarından mallar hangi eşe aitse onun kişisel malı olarak kabul edilmektedir. Ancak taraflar 01.01.2002 tarihinden sonra evlenmişlerse başka bir mal rejimini seçmemişlerse edinilmiş mallara katılma rejimine tabidirler. Bu durumda boşanma sırasında edinilmiş mallar paylaşıma tabi tutulur. Kişisel mallar mal paylaşımına dahil edilmez. Burada ‘’edinilmiş mallar ve kişisel mallar nedir?’’ nedir sorusu gündeme gelmektedir.
Edinilmiş mallar Türk Medeni Kanununun 219.maddesinde düzenlenmiştir. İlgili düzenlemede ‘’Edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir. Bir eşin edinilmiş malları özellikle şunlardır:
- Çalışmasının karşılığı olan edinimler,
- Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
- Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
- Kişisel mallarının gelirleri,
- Edinilmiş malların yerine geçen değerler
Kişisel mallar Türk Medeni Kanununun 220.maddesinde düzenlenmiştir. İlgili düzenlemeye göre ‘’Aşağıda sayılanlar, kanun gereğince kişisel maldır:
1. Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
2. Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
3. Manevî tazminat alacakları,
4. Kişisel mallar yerine geçen değerler.
Kanunda yapılan açık düzenlemeye göre mal rejiminin devamında miras ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri o kişinin kişisel malı olduğu için mal paylaşımına dahil edilmez. Boşanma ve mal paylaşımında kadına ait olan miras paylaşıtıralamaz.
Kocanın Miras Üzerindeki Hakları
Kadın eşe evlilik birliğinin devamı sırasında miras kalması durumunda bu miras boşanmada mal paylaşımına dahil edilmeyeceği hususunda bilgi verdik. Peki miras kalan eş evliliğin devamı sırasında vefat etmesi durumunda ‘’kocanın miras üzerindeki hakları ‘’ sorusu merak edilen konulardan biridir. Kocanın miras üzerindeki hakkı diğer mirasçıların durumuna göre değişkenlik göstermektedir.
Ayrıca kadının ölmeden önce yaptığı vasiyetname veya miras sözleşmesi varsa bu da kocanın miras üzerindeki haklarını etkileyebileceğinden alanında uzman miras avukatları aracılığıyla dikkatle değerlendirilmesi gerekmektedir. Türk Medeni Kanununun 499.maddesindeki düzenlemeye göre ‘’Sağ kalan eş, birlikte bulunduğu zümreye göre mirasbırakana aşağıdaki oranlarda mirasçı olur:
- Mirasbırakanın altsoyu ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte biri,
- Mirasbırakanın ana ve baba zümresi ile birlikte mirasçı olursa, mirasın yarısı,
- Mirasbırakanın büyük ana ve büyük babaları ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte üçü, bunlar da yoksa mirasın tamamı eşe kalır.
Eşlerden birine kalan miras ortak hesaba yatırılırsa boşanmada nasıl paylaşılır?
Eşlerden birine kalan mirasın evlilik birliğinde eşlerin ortak hesabına yatırılması durumu da miras kalan eşin kişisel malı olma özelliğini kaybetmez. Bu nedenle eşlerden birine kalan miras ortak hesaba yatırılsa bile eşin kişisel malı olduğundan mal rejiminin tasfiyesinde talep etmesi mümkündür.
Yargıtay 3.Hukuk Dairesinin 23.11.2020 tarih 2020/10206 esas 2020/6900 sayılı kararı
Davacı taraf müşterek hesaptaki paranın ölen babasından intikalen gelen taşınmazın satışından elde edilen para olduğunu ileri sürmüş, davalı ise bu olguyu kabullenerek, davacıya babasından gelen ve müşterek hesaba yatırılan bu paranın gerek müşterek çocukları gerekse ortak evleri için kullandıkları savunmasında bulunmuştur. Mahkemece, müşterek hesaptaki paranın davalı tarafından çekildiği, bu paranın tarafların müşterek çocuğunun sünnet düğünü için harcandığı ve ortak evin tadilatı için kullanıldığı yönündeki davalı savunmasının kanıtlanamadığı gerekçesi ve yarı yarıya sorumluluk esası benimsenerek davanın kısmen kabulü ile 37.000,00 TL’nin 12.11.2003 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir. Bilindiği üzere 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu 220/2. maddesine göre, bir eşin miras ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri kişisel mal kabul edilmektedir. Mahkemenin de kabulünde olduğu üzere, müşterek hesaptaki para, davacıya ölen babasından intikalen gelen kişisel malvarlığı olup, bunun müşterek hesaba yatırılmış olması, bu paranın niteliğini değiştirmeyecektir. Davalı tarafından çekildiği dosya kapsamı ile sabit olan paranın evlilik birliğine özgülenerek harcandığı davalı tarafından ispatlanamamıştır. Hal böyle olunca, müşterek hesaptaki paranın tamamının davacıya ait kişisel mal varlığı kabul edilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, kararın bozulması gerekmiştir.
Mirasla alınan mal boşanmada nasıl paylaşılır?
Evlilik birliğinde eşlerden birine ailesinden kalan miras çeşitli amaçlar için kullanılmış olabilir. Peki bu durumda kendisine miras kalan eş, evlilik birliği içinde kullanılan bu mirası boşanmada talep edilip edilmeyeceği önemli ve karmaşık bir konudur.
Eşlerden birine kalan mirasın evlilik birliği içerisinde bir malın alınması sırasında kullanılması
Eşlerden birine kalan mirasın evlilik birliği içerisinde bir malın alınması sırasında kullanılması
durumunda değer artış payı alacağı gündeme gelir. Değer artış payı alacağı Türk Medeni Kanununun 227.maddesinde düzenlenmiştir. İlgili düzenlemede ‘’ Eşlerden biri diğerine ait bir malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın katkıda bulunmuşsa, tasfiye sırasında bu malda ortaya çıkan değer artışı için katkısı oranında alacak hakkına sahip olur ve bu alacak o malın tasfiye sırasındaki değerine göre hesaplanır; bir değer kaybı söz konusu olduğunda katkının başlangıçtaki değeri esas alınır.’’ şeklinde düzenlenmiştir. Yani eşlerden birine kalan miras evlilik birliğinde ev, arsa veya aracın alınmasında kullanılmışsa eşin kişisel malı olduğu için mal rejiminin tasfiyesinde tbu malda ortaya çıkan değer artışı için katkı oranında sahip olunan bir alacak hakkı bulunur.
Uygulamada en sık karşılaştığımız durum eşlerden birinin kişisel mallarını (miras, ziynet gibi) kullanarak diğer evlilik birliğinde diğer eşin üzerine olan ev veya araç için peşinat yapılması durumudur.
Eşlerden birine kalan mirasın borç için kullanılması durumu
Kredi borcuyla alınan bir evin kredi borcunu eşlerden biri kişisel mallarını (örn; miras yoluyla gelen parayı) sarf ederek bu borcu kapatmışsa bu ödeme sebebiyle denkleştirme alacağı talep edebilir. Denkleştirme alacağı, eşlerin birbirinin borçlarını karşıladığı durumlarda gündeme gelen bir alacak hakkıdır. Eşlerin kişisel mallarına ilişkin borçları edinilmiş mallar; edinilmiş mallara ilişkin borçları kişisel mallar sarf edilerek ödenmişse eşler tasfiye sırasında denkleştirme isteyebilir. Denkleştirme alacağı Türk Medeni Kanununun 230.maddesinde ‘’Bir eşin kişisel mallara ilişkin borçları edinilmiş mallardan veya edinilmiş mallara ilişkin borçları kişisel mallarından ödenmiş ise, tasfiye sırasında denkleştirme istenebilir. Her borç, ilişkin bulunduğu mal kesimini yükümlülük altına sokar. Hangi kesime ait olduğu anlaşılamayan borç, edinilmiş mallara ilişkin sayılır. Bir mal kesiminden diğer kesimdeki malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına katkıda bulunulmuşsa, değer artması veya azalması durumunda denkleştirme, katkı oranına ve malın tasfiye zamanındaki değerine veya mal daha önce elden çıkarılmışsa hakkaniyete göre yapılır.’’ şeklinde düzenlenmiştir.
Kadına babasından kalan mirasta kocanın hakkı nedir?
Kadının babasından miras olarak kalan mallar, Türk Medeni Kanunu’na göre kadının kişisel malıdır. Kadının ölümünden sonra, kocasının miras payı, yasal mirasçı olarak devreye girebilir; ancak bu durum kadının mirası üzerindeki idare hakkını etkilemez.
Kadının mirası üzerinde eşin tasarruf hakkı var mı?
Kadının mirası üzerinde eşin tasarruf hakkı, yasa gereği sınırlıdır. Eş, kadının mirasını tasarruf etme veya miras üzerinde hak iddia etme yetkisine sahip değildir.
Mirasın paylaşımında hukuki süreç nasıl işler?
Mirasın paylaşımı Türk Medeni Kanunu’na göre belirli hukuki prosedürlere tabi tutulmaktadır. Mirasın paylaşımı için terekenin değerinin belirlenmesi, borçların çıkarılması gibi işlemler yapılır. Eş, mirasın paylaşımında yasal haklarını talep edebilir ancak bu talepler, mirasın niteliğine ve durumuna göre değişiklik gösterebilir.
Kadının mirasında kocanın hakları kısıtlanmış mıdır?
Mirasın paylaşımı Türk Medeni Kanunu’na göre belirli hukuki prosedürlere tabi tutulmaktadır. Mirasın paylaşımı için terekenin değerinin belirlenmesi, borçların çıkarılması gibi işlemler yapılır. Eş, mirasın paylaşımında yasal haklarını talep edebilir ancak bu talepler, mirasın niteliğine ve durumuna göre değişiklik gösterebilir.