Bağış Yoluyla Tapu Devri Bozulur Mu? | Miras ve Hibe İşlemleri Hakkında Her Şey

Ölümden önce yapılan bağışlar, özellikle tapu devri şeklinde gerçekleştirildiğinde mirasçılar arasında ciddi hukuki sorunlara yol açabilir. Mirasçılar, genellikle “bağış yoluyla tapu devri bozulur mu” ya da “mirasta bağış bozulur mu” gibi sorularla bu sürecin hukuki boyutunu araştırmaktadır. Özellikle miras hakkını zedeleyen veya saklı payı ihlal eden bağış işlemleri, tenkis, muris muvazaası ya da denkleştirme davalarıyla geçersiz kılınabilir. Bu makalede, bağış yoluyla yapılan tapu devrinin hangi durumlarda bozulabileceğini, bağış işlemlerinin hukuki geçerliliğini, mirasçılar açısından doğurabileceği sonuçları ve tapuda bağışın iptali gibi sıkça merak edilen soruları tüm detaylarıyla ele alıyoruz.

Bağış yoluyla tapu devri bozulur mu?

Miras bırakan bazı durumlarda mirasçılarından bir ya da birkaçına bağış yoluyla tapu devredebilir. Bu durumda miras bırakan öldüğünde mirasçılar bu durumdan haberdar olmaktadır. Bu noktada bağış yoluyla yapılan tapu devrinin bozulup bozulamayacağı diğer mirasçılar tarafından merak edilen konulardan biri haline gelmektedir. 

Öncelikle miras bırakanın mirasıyla ilgili tasarruf etme hakkı Türk Medeni Kanununun 505.maddesinde ‘’Mirasçı olarak altsoyu, ana ve babası veya eşi bulunan miras bırakan, mirasının saklı paylar dışında kalan kısmında ölüme bağlı tasarrufta bulunabilir. Bu mirasçılardan hiç biri yoksa, miras bırakan mirasının tamamında tasarruf edebilir.’’ şeklinde düzenlenmiştir. Peki saklı paylı mirasçılar kimlerdir? Türk Medeni Kanununun 506.maddesinde ‘’ Saklı pay aşağıdaki oranlardan ibarettir. .Altsoy için yasal miras payının yarısı, Ana ve babadan her biri için yasal miras payının dörtte biri, Sağ kalan eş için, altsoy veya ana ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olması halinde yasal miras payının tamamı, diğer hallerde yasal miras payının dörtte üçü. 

Mirasbırakanın tasarruf özgürlüğü Türk Medeni Kanununun 514.maddesinde ‘’Mirasbırakan, tasarruf özgürlüğünün sınırları içinde, malvarlığının tamamında veya bir kısmında vasiyetname ya da miras sözleşmesiyle tasarrufta bulunabilir. Mirasbırakanın üzerinde tasarruf etmediği kısım yasal mirasçılarına kalır.’’ şeklinde düzenlenmiştir. Miras bırakanın tasarruf özgürlüğünün sınırını saklı paylı mirasçılarının payları belirleyecektir. 

Mirasta bağış yoluyla tapu devrinin diğer mirasçılardan mal kaçırmak maksadıyla yapılması durumunda muris muvazası, saklı paylı mirasçıların payını ihlal edecek şekilde yapılması durumunda tenkis ve gerekli şartlar taşıması halinde mirasta denkleştirme hükümlerince bozulması mümkündür.

Yapılan bağış mirasçılar tarafından bozulur mu?

Mirasbırakanın yapmış olduğu bazı işlemler tasarruf oranını aştığı hallerde, bu işlemlerin saklı paylı mirasçıların saklı paylarını ihlal ettiği oranda etkisizleştirilmesini sağlamak için tenkis davası açabilirler. Yani miras bırakan bağış yoluyla saklı paylı mirasçıların paylarını ihlal edecek şekilde tasarrufta bulunursa saklı payı ihlal edilen mirasçılar tenkis davası açarak bağış yoluyla yapılan tapu devrinin iptalini talep edebilirler.

Miras bırakanın ölmeden önce karşılıksız yaptığı kazandırmalarla ilişkili Türk Medeni Kanununun 669.maddesinde mirasta denkleştirme düzenlenmiştir. TMK 669. madde ‘’Yasal mirasçılar, mirasbırakandan miras paylarına mahsuben elde ettikleri sağlararası karşılıksız kazandırmaları, denkleştirmeyi sağlamak için terekeye geri vermekle birbirlerine karşı yükümlüdürler. Mirasbırakanın çeyiz veya kuruluş sermayesi vermek ya da bir malvarlığını devretmek veya borçtan kurtarmak ve benzerleri gibi karşılık almaksızın altsoyuna yapmış olduğu kazandırmalar, aksi mirasbırakan tarafından açıkça belirtilmiş olmadıkça, denkleştirmeye tâbidir. İlgili düzenlemede görüleceği gibi bazı şartlarda yasal mirasçılar mirasbırakandan elde ettikleri karşılıksız kazandırmaları terekeye iade etmekle yükümlüdürler. Mirasta denkleştirmenin koşulları:

• Sağlararası bir kazandırma olması
• Kazandırmanın karşılıksız olması 
• Kazandırma konusunun mirasbırakanın malvarlığından çıkması
• Kazandırmanın yasal mirasçılara yapılmış olması
• Kazandırmanın miras payına mahsuben yapılmış olması 

Dolayısıyla şartların varlığı halinde mirasbırakanın ölmeden önce bağış yoluyla yasal mirasçılarına yaptığı karşılıksız kazandırmalar bağış gibi denkleştirmeye tabi olabilmektedir. Bu durumdaki yasal mirasçılar elde ettikleri karşılıksız kazandırmayı terekeye iade etmekle yükümlüdürler. Özellikle TMK 669.maddenin 2.fıkrasında altsoya yapılan bazı karşılıksız kazandırmaların kural olarak miras payına mahsuben yapıldığı belirtilmiş, bu nedenle denkleştirmeye tabi olacağı düzenlenmiştir. Mevcut şartların varlığında bağış yoluyla tapu devri mirasta denkleştirme hükümlerine göre de bozulabilecektir.

İlgili Makale: Kardeşi Mirastan Reddetmek

Bağışın Tanımı ve Hukuki Açıdan Önemi

Bağış, bir kişinin malvarlığından bir kısmını ya da tamamını, karşılıksız olarak bir başkasına devretmesidir. Bu işlemin geçerliliği belirli unsurların varlığına bağlıdır. Öncelikle bağışlayan tarafın tam ehliyetli olması gerekmektedir. Bağışlanan kişinin mal varlığında artış yaşanacak olması ve mağduriyet yaşamayacak olmasından ötürü bağışlananın ayırt etme gücüne sahip olması yeterlidir. Bağış sözleşmesinin unsurları

• Kazandırıcı işlem niteliğinde olması: Kazandırma aktifin artması örneğin bir arabanın bağışlanması şeklinde olabileceği gibi pasifin azalması örneğin borcun üstlenilmesi şeklinde olabilir.
• Karşılıksız olması: Bağışlamanın karşılıksız olması onun ayırt edici özelliğidir. 
• Tarafların anlaşması: Bağışlayan karşılıksız olarak bir kazandırma yapacağını karşı tarafın da bunu kabul edeceği hususunda anlaşılması

Bağışlama sözü vermenin geçerliliği, taşınırlar için yazılı şekil şartına, taşınmazlar için resmi şekle bağlıdır.  Elden bağışlama sözleşmesinde bağışlama konusu şey, sözleşmenin yapıldığı anda bağışlanana devredilmektedir. Sadece taşınır ve kişisel haklar bu tür bağışlamaya konu olabilirler.

Yüklemeli bağışlama Türk Borçlar Kanununun 291.maddesinde bağışlayanın bağışlamasına yüklemeler koyabileceği şeklinde düzenlenmiştir. Bağışlayan, sözleşme gereğince bağışlanan tarafından kabul edilmiş olan yüklemelerin yerine getirilmesini isteyebilir. Kamu yararına olarak bağışlamaya konulmuş olan bir yüklemenin yerine getirilmesini isteme yetkisi, bağışlayanın ölümünden sonra, ilgili kamu kurumuna geçer. Bağışlama konusunun değeri, yüklemenin yerine getirilmesi masraflarını karşılamaz ve aşan kısım kendisine ödenmezse bağışlanan, yüklemeyi yerine getirmekten kaçınabilir. Bağışlayana dönme koşullu bağışlama Türk Borçlar Kanununun 292.maddesinde ”Bağışlayan, bağışlananın kendisinden önce ölmesi durumunda, bağışlama konusunun kendisine dönmesi koşulunu koyabilir. Bağışlama konusu, taşınmaza veya taşınmaz üzerindeki bir ayni hakka ilişkin ise, bağışlayana dönme koşulu tapu siciline şerh verilebilir.” şeklinde düzenlenmiştir.

Bağış Yoluyla Tapu Devri Süreci

Bağış yoluyla tapu devri süreci, hukuki olarak belirli aşamalardan oluşmaktadır. Bu aşamalar, bağışın geçerli olabilmesi için yerine getirilmesi gereken şartlar içerir. Aşağıda, bu sürecin önemli adımları sıralanmaktadır:

• Bağış Anlaşması: Taraflar arasında yazılı bir bağış sözleşmesi düzenlenmelidir. Bu sözleşme, bağışın koşullarını ve tarafların haklarını açık bir şekilde belirtir.
• Tapu Dairesine Başvuru: Bağış sözleşmesi imzalandıktan sonra, ilgili tapu dairesine başvurulur. Başvuru esnasında gerekli belgeler, örneğin tapu senedi, kimlik belgeleri ve bağış sözleşmesi sunulmalıdır. Tapu dairesine gitmeden önce randevu alınması gerekmektedir. Tapudan randevu alma işlemini bu link ile yapabilirsiniz.
• Tapu Devri İşlemi: Tapu dairesi, yapılan başvuruyu inceleyerek gerekli şartların yerine getirildiğini tespit ettiğinde, bağış yoluyla tapu devri işlemini gerçekleştirir.

Bu süreç içerisinde dikkat edilmesi gereken en önemli konu, “Bağış Yoluyla Tapu Devri Bozulur Mu?” sorusudur. Eğer bağış sözleşmesi geçerli bir şekilde düzenlenmemişse ya da şartlar ihlal edilirse, tapu devri bozulabilir. Dolayısıyla, hukuki danışmanlık almak sürecin sağlıklı işlemesi açısından önemlidir.

Bağış işlemi için tapuda istenen belgeler

Tapuda bağış işlemi sırasında bazı belgelere talep edilmektedir. Bu belgelerin eksiksiz olması halinde tapu istenen işlemi gerçekleştirebilecektir. Bağış işlemi için Tapu Müdürlüğünce istenen belgeler:

• Kimlik belgesi (Taraflara ve varsa temsilcilerine ait)
• İşlemde temsil var ise temsil belgesi (Vekâletname, vasi kararı, yetki belgesi)
• Emlak vergisi değeri (1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu hükümlerine göre her yıl belirlenen emlak vergisi değerlerinin, her yıl 1 Ocak tarihinden önce elektronik ortamda ve eksiksiz olarak tapu dairelerine gönderilmesi gerekmektedir).
• 1 adet bağışlayanın fotoğrafı (Vesikalık, 6×4 cm ölçülerinde, güncel)
• 2 adet bağışı kabul edenin fotoğrafı (Vesikalık, 6×4 cm ölçülerinde, güncel)
• Belediyeden alınmış, gayrimenkulün emlak beyan değerini gösteren belge
• Belediyeden alınmış Vergi Borcu Yoktur yazısı
• (DASK) Zorunlu Deprem Sigortası poliçesi (bina sınıfına giren gayrimenkuller için)
• Bağışlanacak gayrimenkulün tapusu (ya da tapu bilgileri)

Bağış yoluyla tapu devri masraflar

• Emlak beyan değerinden düşük olmamak şartıyla bağış için beyan edilen değer üzerinden binde 68,31 oranında tapu harcı, bağışı kabul edenden tahsil edilir. 
• Hibe işleminden sonra yapılacak ilk işlemde taşınmazın hibe ilişiği aranacaktır.  
• Ayrıca, 6083 sayılı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi Kanunu’na ekli I Sayılı Tarife Cetveli gereğince Döner Sermaye Ücreti tahsil edilir.

Bağışın İptali- Bağıştan Dönme 

Bağış yoluyla tapu devri gerçekleştikten sonra, bazı durumlarda bu işlemin iptali söz konusu olabilir.Bağışlamanın iptali davasında süre, bağışlayanın geri alma sebebini öğrendiği günden itibaren başlamaktadır. Bu sürenin başlangıcından itibaren 1 yıllık süre işleyecektir. Bağışlama sözleşmesinin geçerli olabilmesi için bağışlayanın tam ehliyetli olması gereklidir. Bu durumda eğer bağışlayanın ehliyetsizliği gibi durumlardan sözleşmenin iptali mümkündür. Bağışlayan kişinin iradesini sakatlayan durumların varlığında da bağışlama iptal edilebilir.

Bağışlamanın geri alınması Türk Borçlar Kanununun 295. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili düzenlemeye göre ‘’Bağışlayan, aşağıdaki durumlardan biri gerçekleşmişse, elden bağışlamayı veya yerine getirdiği bağışlama sözünü geri alabilir ve bağışlananın istem tarihindeki zenginleşmesi ölçüsünde, bağışlama konusunun geri verilmesini isteyebilir: 

1. Bağışlanan, bağışlayana veya yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse. 

2. Bağışlanan, bağışlayana veya onun ailesinden bir kimseye karşı kanundan doğan yükümlülüklerine önemli ölçüde aykırı davranmışsa. 

3. Bağışlanan, yüklemeli bağışlamada haklı bir sebep olmaksızın yüklemeyi yerine getirmemişse.

Mirasta Bağış Bozulur Mu?

Mirasta bağış bozulabilir. Miras bırakan kişi, sağlığında bir mirasçısına ya da bir başkasına bağış yapmışsa ve bu bağış diğer mirasçıların saklı paylarını ihlal ediyorsa, tenkis davası yoluyla bu bağışın iptali ya da azaltılması mümkün olabilir. Özellikle miras bırakanın ölümü sonrası yapılan incelemelerde, bağışın muris muvazaası (mirastan mal kaçırma) kapsamında olduğu tespit edilirse, bağış işlemi geçersiz sayılabilir.

Türk Medeni Kanunu’na göre miras bırakan, yalnızca saklı pay dışındaki kısım üzerinde tasarruf edebilir. Saklı paylı mirasçılar (örneğin altsoy – çocuklar – ve eş), haklarını ihlal eden bağışlara karşı dava açabilirler. Ayrıca mirasta denkleştirme (TMK 669) hükümleri uyarınca, bağış yapılan kişi yasal mirasçılardan biriyse, yaptığı kazandırmayı terekeye iade etmekle yükümlü olabilir.

Özetle: Mirasçılardan mal kaçırmak amacıyla yapılan bağışlar, mahkemeye taşınarak bozulabilir. Tenkis, denkleştirme ve muris muvazaası davaları ile mirasta bağış iptal ettirilebilir.

Tapuda Hibe Bozulur Mu?

Tapuda yapılan hibe işlemi, yani bağış yoluyla tapu devri, bazı durumlarda iptal edilebilir. Hibe işleminin geçerli olabilmesi için Türk Borçlar Kanunu’na göre bağışlayan kişinin tam ehliyetli olması, işlemin resmi şekilde yapılması ve tarafların iradesinin sakatlanmamış olması gerekir.

Eğer bağışlama iradesi baskı, aldatma, tehdit gibi nedenlerle ortaya çıkmışsa; ya da bağışlayan sonradan pişman olmuş ve TBK 295. maddesindeki şartlar (ağır suç, yükümlülüklere aykırılık, yüklemenin yerine getirilmemesi) oluşmuşsa, hibe işleminin geri alınması mümkündür. Ayrıca, hibenin muris muvazaası veya saklı paya müdahale oluşturduğu gerekçesiyle mirasçılar tarafından da bozulması talep edilebilir.

Kısaca: Tapuda yapılan bir hibe işlemi, hem bağışlayan hem de mirasçılar tarafından bazı şartların varlığı halinde bozulabilir. Bu da tapu iptal ve tescil davası açılarak gerçekleşir.

Toruna Yapılan Bağış Bozulur Mu?

Toruna yapılan bağış da yasal sınırları aşarsa bozulabilir. Torunlar genellikle altsoy konumundadır ve mirasçı sıfatına sahiptirler. Bu nedenle, toruna yapılan bağışın saklı payları ihlal edip etmediği dikkatle incelenmelidir.

Eğer dede veya büyükanne tarafından yapılan bağış, diğer mirasçılar aleyhine saklı payları azaltacak şekilde yapılmışsa, tenkis davası ile iptali mümkündür. Aynı şekilde bağış muris muvazaası niteliği taşıyorsa, yani mirastan mal kaçırma amacı güdülüyorsa, diğer mirasçılar bu bağışı iptal ettirebilir.

Ayrıca, torunlara yapılan bağışlar denkleştirme kapsamında da değerlendirilebilir. Özellikle TMK 669. maddesine göre altsoya yapılan bağışlar kural olarak miras payına mahsuben yapılmış sayılır ve miras taksimi sırasında terekeye iade edilmesi gerekebilir.

Sonuç olarak: Toruna yapılan bağış, diğer mirasçıların haklarını zedeliyorsa, hem tenkis hem de muris muvazaası davasıyla bozulabilir.

Bağış Yapılan Tapu Geri Alınır Mı?

Evet, bağış yapılan tapu bazı şartlar gerçekleştiğinde geri alınabilir. Bu durum özellikle Türk Borçlar Kanunu’nun 295. maddesi çerçevesinde değerlendirilir. Bağış yapılan kişi, bağışlayana veya onun yakınlarına karşı ağır bir suç işlerse, hukuki yükümlülüklerini önemli ölçüde ihlal ederse ya da yüklemeli bağışta üzerine düşeni yerine getirmezse; bağışlayan tapunun geri verilmesini talep edebilir.

Ayrıca, bağış yapılan tapunun geri alınması mümkün olmasa bile, bağışlayanın iradesini etkileyen geçerli nedenler varsa (örneğin ehliyetsizlik, aldatma), bağış sözleşmesinin iptali mümkündür. Bu durumda da tapu devri iptal edilerek taşınmaz eski sahibine iade edilir.

Unutulmamalıdır ki, bağış yapılan tapu işlemleri resmi şekilde yapılır ve tapu siciline kaydedilir. Bu nedenle geri alma süreci, ancak mahkeme kararı ile mümkündür.

Özetle: Bağış yapılan tapunun geri alınması mümkündür ancak bunun için hukuki şartların oluşması ve dava açılması gerekir. TBK 295 gereği geri alma hakkı olan bağışlayan, mahkeme aracılığıyla geri alım talebinde bulunabilir.

Sıkça Sorulan Sorular