Miras bırakanın vefatı ile birlikte mirasın sağ kalan eşin ve çocukların bulunması halinde kimlere ne oranda dağıtılacağı merak edilen konuların başında gelmektedir. Eş ve çocuklar arasındaki miras paylaşımı, yasal mirasçılık hükümlerine dayanmakta olup, eşin ve çocukların mirastaki oranları belirli kurallara tabidir. Ancak aile içi sorunların veya ölen kişinin daha önceki evliliğinden çocuklarının bulunması halinde süreç daha karmaşık bir hal almaktadır. Yazımızda eş ve çocukların miras paylaşımının nasıl olacağı, ne kadar pay alacaklarını, kardeşler arasında miras paylaşımının nasıl olacağı, baba bir anne farklı kardeşlerin miras paylaşımı, ölen kişinin ilk evliliğinden olan çocuklarının ve eski eşinin mirasçılığı, ölen kişinin evlat edinmiş olması halinde evlatlığın miras payı hakkında ayrıntılı bilgiler vermeyi hedefliyoruz.
Eş ve Çocuklar Arasında Miras Paylaşımı
Kişinin vefatının ardından eşi ve çocukların birlikte mirasçı olmaları halinde miras paylaşımının ne şekilde yapılacağı merak edilen konuların başında gelmektedir. Özellikle ölen kişinin önceki evliliğinin bulunması ve bu evlilikten çocuğunun bulunması gibi durumlarda süreç daha karmaşık bir hal alabilmektedir. Bu konuda sadece miras hukuku hükümleri değil sağ kalan eşin evlilikten kaynaklanan mal rejiminin tasfiyesinden alacak haklarının da gözetilmesi gerekmektedir.
Miras bırakanın tüm hak, mal ve borçları bir bütün halinde bölüştürülür. Öncelikle miras bırakanın borçları mal varlığından düşürülür ve geriye kalan miktar mirasçılar arasında paylaştırılır. Miras bırakanın ölüm tarihinde resmi nikahlı eşinin hayatta olması ve çocuklarının bulunması halinde miras paylaşımında eşin payı 1/4 geriye kalan 3/4 payı ölen kişinin çocukları arasında eşit olarak paylaşılır. Bu noktada çocukların ölen kişinin eski evliliğinden olması ya da çocukla soybağının tanıma veya babalık davasıyla kurulmuş olmasının kardeşler arasında eşit paylaşıma etkisi olmayacaktır.
Uygulamada genellikle sağ kalan eşin boşanmada durumunda mal rejiminin tasfiyesinden doğan alacak hakları bilinse de eşler arasındaki mal rejimi sadece boşanma ile sona ermez. Ölüm de mal rejimini sona erdirici sebeplerden birisidir. Ölümle birlikte sağ kalan eşin katılma payı alacağı söz konusu olacaktır. Olayların büyük bir çoğunluğunda bir tereke borcu mahiyetinde olan bu alacak hakları talep edilmeksizin sağ kalan eş sadece ölen eşinden kalan miras payını talep etmekte ve hak kaybına uğramaktadır. Sağ kalan eş bu alacak haklarını ölen eşin mirasçılarından talep edebilir. Tereke borcu mahiyetinde olan bu borçlardan tüm mirasçılar müteselsilen sorumludur ve sağ kalan eş, bu alacağının tamamını istediği herhangi bir mirasçıdan talep edebilir.
Sonuç olarak eş ve çocuklar arasında miras paylaşımında eş 1/4 pay geri kalan 3/4 pay çocuklar arasında eşit oranda dağılır. Ancak sağ kalan eşin mal paylaşımı davası açması durumunda mirasçılardan mal rejiminin tasfiyesinden kaynaklanan alacak haklarını da talep edebilecektir.
Kardeşler arası miras paylaşımı
Ölen kişinin mirasının çocukları arasında paylaşımında kardeşler arasındaki paylaşımın nasıl yapılacağı merak edilen konulardan biridir. Özellikle kardeşler arası miras paylaşımı ölen kişinin eşinin hayatta bulunması ve anne ve babanın hayatta olmaması durumunda ne şekilde olacağı konusu sıklıkla merak edilmektedir.
Ölen kişinin çocukları ölen kişinin eşiyle birlikte mirası paylaşacaklarsa kardeşler mirasın ¾’ü oranında miras payı sahiptir. Bu pay kardeşler arasında eşit olarak bölünür. Kardeşlerin annelerinin farklı olması miras payını etkilemez, eşit oranda paylaşılır. Eğer miras bırakanın ölüm anında eşi hayatta değil ise kardeşler miras tamamı üzerinde miras hakkına sahiptir. Tereke üzerinde her bir kardeş eşit olarak mirasçıdır.
Baba bir anne farklı kardeşlerin miras paylaşımı
Miras paylaşımı sırasında en çok tereddüt yaratan konulardan biri, farklı anneden olan kardeşlerin mirastaki paylarının nasıl hesaplanacağı konusudur. Uygulamadan ölen kişinin daha önceki evliliğinden olan çocukların miras payının daha az olacağı gibi yanlış bir algı bulunmaktadır.
Ölen kişinin önceki evliliğinden olan çocuğu veya evlilik dışı ancak tanıma yoluyla soybağının kurulduğu çocukları öldüğü andaki çocuklarıyla yasal olarak miras payı olarak aynı paya sahiptirler. Ölen kişinin sağ kalan eşi 1/4 oranında miras payı olacak geriye kalan 3/4 miras payı çocukların arasında eşit olarak paylaşılacaktır. Bu durumda çocuğun ölen kişinin ilk evliğinden olması ya da farklı anneden evlilik olmadan çocuğunun bulunması çocukla soybağının tanıma yoluyla veya babalık davasıyla kurulmuş olması durumunda bu çocukların miras payı kardeşleriyle eşit olacaktır. Bu durum Türk Medeni Kanunu Madde 498- Evlilik dışında doğmuş ve soybağı, tanıma veya hâkim hükmüyle kurulmuş olanlar, baba yönünden evlilik içi hısımlar gibi mirasçı olurlar.” şeklinde düzenlenmiştir.
Sonuç olarak baba bir anne farklı kardeşlerin miras paylaşımında eşit miras payı almayacağı düşünülse de kardeşlerin miras payı eşittir. Bu noktada ölen kişinin farklı anneden olan çocukların miras paylarını azaltmak amacıyla yaptığı muvazaalı işlemler veya çocukların saklı payını aşacak oranda yaptığı işlemler dava açılarak iptali sağlanabilecektir. Bu süreçte alanında uzman miras avukatından hukuki yardım alınması hak kaybına uğranmasını önleyecektir.
Ölen kişinin ikinci eşinin mirastaki payı nedir?
Ölen kişinin birden fazla evlilik yapması durumunda ilk evlilikteki eski eşinin ve öldüğü sırada eşi olan ikinci eşinin mirastaki payları hakkında yanlış bilinen pek çok bilgi bulunmaktadır. Özellikle eski eş evlilikleri bitmiş olsa da mirasta hak sahibi olabileceği gibi yanlış bir düşünceye kapılmaktadır.
Öncelikle belirtmemiz gereken ilk konu ölen kişinin eşinin, mirasçı olabilmesi için miras bırakanın ölümü tarihinde halen onunla resmi nikâhlı olarak evli olması ve mirastan çıkartılmamış olması gereklidir. Dolayısıyla ölen kişinin önceki evliliğindeki eski eşi boşanmış olduklarından birbilerine mirasçı olamazlar ve miras hakkı talep edemezler. Ölen kişinin ikinci eşi miras bırakanın ölüm tarihinde resmi nikahlıysa sağ kalan eş, her zümre ile birlikte mirasçı olarak kabul edilir. Burada miras bırakanın çocuğunun bulunup bulunmaması ve diğer yakınların hayatta olup olmamasına göre mirastaki payı değişecektir. Sağ kalan eşin payı ;
Türk Medeni Kanunu Madde 499 – ”Sağ kalan eş, birlikte bulunduğu zümreye göre mirasbırakana aşağıdaki oranlarda mirasçı olur:
- Mirasbırakanın altsoyu ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte biri,
- Mirasbırakanın ana ve baba zümresi ile birlikte mirasçı olursa, mirasın yarısı,
- Mirasbırakanın büyük ana ve büyük babaları ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte üçü, bunlar da yoksa mirasın tamamı eşe kalır.” şeklinde düzelenmiştir.
Sonuç olarak ölen kişinin ikinci eşi mirastaki payı dışında mal rejiminin ölümle sona ermesi nedeniyle mal rejiminin tasfiyesinden kaynaklanan alacaklarını da talep edebilecektir. Bu süreçte eşin miras payına ek olarak açacağı davayla daha fazla alacak elde etmesi mümkündür.
Evlatlığın mirasçılığı
Ölen kişinin evlat edindiği bir çocuğunun bulunması durumunda bu çocuğun miras paylaşımında hak sahibi olup olmadığı hak sahibi ise payının ne olacağı konusunda yanlış bilinen pek çok bilgi bulunmaktadır. Uygulamada miras paylaşılırken evlatlık olduğu için mirastan pay alamayacağı ya da alsa bile pay olarak öz çocuklara göre daha az pay alacağı gibi yanlış bir algı bulunmaktadır.
Evlatlık, Türk Medeni Kanunu’na göre, evlat edinenin altsoyu gibi miras hakkına sahiptir. Yani evlatlık, ölen kişinin biyolojik çocuklarla aynı oranda miras payı alır ve evlat edinenin yasal mirasçısı olur. Buradaki en önemli nokta kanunda düzenlenen şekilde evlatlık ilişkisinin kurulmuş olması gerekmektedir. Ölen kişi evlat edinmeden fiilen çocuğun bakımını üstlenmişse Türk Medeni Kanunu kapsamında geçerli bir evlatlık ilişkisi kurulmadığında evlatlık evlat edinenin mirasçısı olamayacaktır.
Evlatlık ölen kişiyle arasında kanunda düzenlenen şekilde geçerli bir evlatlık ilişkisi kurulmuşsa evlatlık ve ölen kişinin öz çocuklarıyla birlikte mirastan eşit oranda pay alır. Ayrıca evlatlığın kendi biyolojik ailesiyle olan mirasçılığı devam eder, onların ölümü halinde yasal mirasçı sıfatına sahip olur. Ancak evlat edinen kişi ya da onun hısımları evlatlığa mirasçı olmazlar. Bu durum Türk Medeni Kanununun 500.maddesinde açıkça düzenlenmiştir.
Türk Medeni Kanunu Madde 500 – ”Evlatlık ve altsoyu, evlât edinene kan hısımı gibi mirasçı olurlar. Evlatlığın kendi ailesindeki mirasçılığı da devam eder. Evlat edinen ve hısımları, evlâtlığa mirasçı olmazlar.”
Evlenmeden önce alınan mallar eşe miras kalır mı?
Eşler arasında evlilik süresince olan mal rejimi Türk Medeni Kanununun 225.maddesine göre “Mal rejimi, eşlerden birinin ölümü veya başka bir mal rejiminin kabulüyle sona erer. Mahkemece evliliğin iptal veya boşanma sebebiyle sona erdirilmesine veya mal ayrılığına geçilmesine karar verilmesi hâllerinde, mal rejimi dava tarihinden geçerli olmak üzere sona erer.” Bu nedenle eşler arasındaki mal rejimi boşanma, başka bir mal rejiminin kabulü veya eşlerden birinin ölümüyle sona erecektir.
Eşler arasında mal rejimi boşanmayla sona erdiğinde edinilmiş ve kişisel mal ayrımı yapılarak eşlerin katılma payı hesaplanır. Bu durumda boşanmayla sona erdiğinde eşlerin kişisel malları hesaplamaya dahil edilmez. Evlenmeden önce alınan mallar da kişisel mallara dahildir. Bu durumda eşler arasındaki mal rejimi boşanma nedeniyle sonlandığında evlenmeden önce alınan mallar hesaplamaya katılmayarak diğer eş bunlardan hak talep edemez.
Peki eşler arasındaki mal rejimi eşlerden birinin ölümüyle sona erdiğinde evlenmeden önce alınan malların miras kalma durumu nasıl olacak? Türk Medeni Kanunu’na göre eş, sağ kalan eş sıfatıyla yasal mirasçılar arasında yer alır ve miras bırakanın evlilik öncesinde edindiği mallar da terekeye dahil olur. Ancak sağ kalan eş mal rejiminin sonlanması nedeniyle miras payı dışında katılma payı, değer artış payı gibi taleplerde bulunması durumunda evlenmeden önce alınan mallardan mal rejiminin tasfiyesindeki alacak haklarını talep edemez.
Sonuç olarak eşler arasındaki mal rejiminin taraflardan birinin ölümüyle sona ermesi halinde ölen kişinin mirası aktif ve pasif değerleriyle bütün olarak paylaştıralacak, evlenmeden önce alınan mallar da miras payı oranında eşe kalacaktır. Ancak sağ kalan eş mal rejiminin tasfiyesi davası açarak katılma payı, değer artış payı veya katkı payı alacağı gibi taleplerde bulunması halinde evlenmeden önce alınan mallardan talepte bulunamayacaktır.
Sıkça Sorulan Sorular
Baba öldükten sonra anne ve çocuklara mirası nasıl paylaşılır?
Babanın tüm hak, alacak ve borçları bir bütün olarak terekeye dahildir. Miras paylaşımında anne 1/4 çocuklar ise geri kalan 3/4 miras payını eşit olarak paylaşırlar.
Mirasta anneye yüzde kaç düşer?
Miras payı bakımından anneye %25 düşer. Ancak anne mal rejiminin tasfiyesi nedeniyle alacak haklarını diğer mirasçılardan talep edebilir.
Eşimin ilk evlilikten olan çocuğun miras hakkı olur mu?
Ölen kişinin ilk evliliğinden olan çocuğu diğer çocuklarıyla eşit hakka sahip olup, miras payı paylaşılırken kardeşleriyle eşit pay alır.
