Eşlerden birinin vefatı sonrası gündeme gelen en önemli hukuki mesele sağ kalan eşin miras hakkının ne olacağıdır. Sağ kalan eşin miras payı vefat eden eşin diğer mirasçılarına göre değişiklik göstermektedir. Yazımızda eşi vefat eden kadının miras haklarının kapsamını, eşi ölen kadın mirasın ne kadarını alabileceği, çocukların bulunmaması halinde miras paylaşımının nasıl yapılacağını, eşlerden birinin ölümü halinde diğer eşin evlilik birliğinde edinilen mallardan katılma payı alacağı gibi taleplerini hukuki açıdan ayrıntılı olarak açıklamayı hedefliyoruz. Ayrıca sağ kalan eşin aile konutu ve ev eşyaları üzerindeki hakları hakkında da bilgi vererek hak kaybına uğramamanızı hedefliyoruz.
Eşi vefat eden kadının miras hakkı
Eşi vefat eden kadının miras hakları konusunda uygulamada yanlış bilinen pek çok bilgi bulunmaktadır. Bu nedenle yanlış bilgi ve eksik işlemler nedeniyle kadınların hak kaybına uğramasıyla karşı karşıya kalınmaktadır. Sağ kalan eşin ölen eşinin yasal mirasçısı olması nedeniyle miras hukukundan kaynaklanan payı bulunduğu gibi ayrıca evlilik süresince edinilen mallar üzerinde mal rejiminin tasfiyesinden kaynaklanan alacak payı da bulunmaktadır.
Eşi vefat eden kadının öncelikle ölen eşinin yasal mirasçısı sıfatıyla miras payı hakkı bulunmaktadır. Sağ kalan eşin miras payı vefat eden eşinin diğer mirasçılarının bulunduğu zümreye göre değişiklik gösterir. Yani eşi vefat eden kadın çocuklarla birlikte mirasçıysa miras payı 1/4, çocukları bulunmuyorsa ölen eşin anne ve babası bulunuyorsa 1/2, bunların hiçbiri bulunmayıp büyükanne ve büyükbaba veya bunlarn çocukları ile birlikte mirasçıysa 3/4 payı bulunur.
Eşi vefat eden kadının miras payından hariç ölüm ile evlilik birliğinin sona ermesi nedeniyle mal rejiminin tasfiyesinden kaynaklanan alacak hakları bulunmaktadır. Bu nedenle sağ kalan eş evlilik birliğinde edinilmiş mallardan katılma payı alacağı talep edebilecektir.
Eşi vefat eden kadının miras hakları sadece yukarıda saydığımız durumlarla sınırlı olmayıp ayrıca Türk Medeni Kanununda eşi vefat eden kadının yaşam düzenini korumak amacıyla eşinin ölümünden önce birlikte oturdukları aile konutunun ve ev eşyalarının özgülenmesini talep edebileceği açık şekilde düzenlenmiştir. Bu nedenle eşi vefat eden kadın katılma payı alacağına mahsup olacak şekilde bu yeterli gelmezse bedel ekleyerek aile konutunda intifa veya oturma hakkı talep edebilir. Haklı sebeplerini ispat etmesi halinde aile konutunun mülkiyetini de talep edebilir.
Sonuç olarak eşi vefat eden kadının miras hakkı eşin vefatının sonrası yasal mirasçılık sıfatıyla sahip olduğu miras payı dışında mal rejiminin tasfiyesinden kaynaklanan alacak hakları da bulunmaktadır. Ayrıca sağ kalan eşin aile konutu ve ev eşyaları üzerinde hak talep edebilir. Bu süreçte bilgi sahibi olunması hak kaybına uğramamak için büyük öneme sahiptir.
Eşi ölen kadın mirasın ne kadarını alır?
Eşin vefatı sonrası sağ kalan eşin miras payının ne kadar olacağı merak edilen konuların başında gelmektedir. Eşi ölen kadının mirastan ne kadar pay alacağı ölen eşinin diğer mirasçılarının kimler olduğuna göre değişiklik gösterir.
Eşi ölen kadının miras payı Türk Medeni Kanununun 499.maddesinde düzenlenmiş olup sağ kalan eş, birlikte bulunduğu zümreye göre miras payı oranı belirlenir. Eşi ölen kadının miras payı:
- Birinci zümre yani ölen kişinin çocukları ve evlatlığı ile mirasçı ise miras payı 1/4
- İkinci zümre yani ölen kişinin anne, babası ve kardeşleri ile mirasçı ise miras payı 1/2
- Üçüncü zümre yani ölen kişinin büyükanne ve büyükbabası veya amca/hala/dayı/teyzesi birlikte mirasçı ise miras payı 3/4
-Birinci ve ikinci zümrede kimse yoksa üçüncü zümrede de zümre başları ile onların çocukları da hayatta değilse, sağ kalan eşin miras payı terekenin tamamı olur.
Sonuç olarak eşi ölen kadın mirasın ne kadarını alır sorusunun yanıtı ölen kişinin diğer mirasçıları ve bu mirasçıların hayatta olup olmamasına göre değişiklik gösterecektir. Eşi ölen kadının mirasın paylaşılması sürecinde alanında uzman bir miras avukatından hukuki yardım alması karşılaşabileceği zorlukları en aza indirirken hak kaybına uğramasının önüne geçecektir.
Eşi ölen kadının çocuğu yoksa miras kime kalır?
Eşi ölen kadının çocuğu bulunmadığında, mirasın kimlere kalacağı çoğu kişi tarafından merak edilen konulardan bir diğeridir. Miras hukukunda paylaşım söz konusu olduğunda zümre sistemi devreye girer. Buna göre kişinin miras payı bulunduğu zümredeki diğer mirasçılara göre belirlenir. Vefat eden kişinin çocukları birinci zümre mirasçılarıdır. Çocukların bulunmaması durumunda miras payı ikinci ve üçüncü zümredeki mirasçıların hayatta olup olmamasına göre değişiklik gösterecektir.
Eğer eşin ölümüyle birlikte geride çocuk kalmamışsa, ölen kişinin anne, babası ve kardeşlerinin bulunması halinde sağ kalan eş bu kişilerle mirası paylaşır. Ancak bu mirasçıların da bulunmaması halinde bu kez üçüncü zümre olan ölen kişinin büyükanne, büyükbabası veya bunların alt soyu ile mirası paylaşır.
Sonuç olarak çocuğun bulunmaması birinci zümreyi ortadan kaldırdığından eşi ölen kadın ikinci zümredeki mirasçıların hayatta olması halinde bu kişilerle mirası paylaşacak bunların bulunmaması halinde ise üçüncü zümredeki mirasçılarla miras paylaşımı yapacaktır. Ölen kişinin soyağacının karmaşıklaşması halinde miras paylarının belirlenmesi de karmaşık bir hal alacağından süreçte hukuki yardım almak büyük öneme sahiptir.
İlgili Makale: Eş ve Çocuklar Arasında Miras Paylaşımı
Eşlerden birinin ölümü halinde mal paylaşımı nasıl olur?
Eşlerden birinin ölümü halinde mal paylaşımı, çoğu zaman miras paylaşımı ile karıştırılmaktadır. Ancak sağ kalan eşin hem miras payı hem de evlilik birliğinde edinilmiş mallardan katılma payı alacağı bulunmaktadır.
Eşler arasında evlilik süresince olan mal rejimi Türk Medeni Kanununun 225.maddesine göre “Mal rejimi, eşlerden birinin ölümü veya başka bir mal rejiminin kabulüyle sona erer. Mahkemece evliliğin iptal veya boşanma sebebiyle sona erdirilmesine veya mal ayrılığına geçilmesine karar verilmesi hâllerinde, mal rejimi dava tarihinden geçerli olmak üzere sona erer.” Bu nedenle eşler arasındaki mal rejimi boşanma, başka bir mal rejiminin kabulü veya eşlerden birinin ölümüyle sona erecektir.
Ölümle birlikte sağ kalan eşin katılma payı alacağı söz konusu olacaktır. Olayların büyük bir çoğunluğunda bir tereke borcu mahiyetinde olan bu alacak hakları talep edilmeksizin sağ kalan eş sadece ölen eşinden kalan miras payını talep etmekte ve hak kaybına uğramaktadır. Sağ kalan eş bu alacak haklarını ölen eşin mirasçılarından talep edebilir. Tereke borcu mahiyetinde olan bu borçlardan tüm mirasçılar müteselsilen sorumludur ve sağ kalan eş, bu alacağının tamamını istediği herhangi bir mirasçıdan talep edebilir.
Sağ kalan eşin aile konutu üzerindeki hakkı
Eşlerden birinin ölümü halinde en önemli hukuki meselelerden biri, aile konutunun akıbetidir. Türk Medeni Kanunu, sağ kalan eşin barınma ihtiyacını ve yaşam düzenini korumak amacıyla aile konutu üzerinde özel bir hak tanımıştır. bu kapsamda sağ kalan eş, aile konutu üzerinde mülkiyet hakkı talep edebileceği gibi, intifa veya oturma hakkı verilmesini de isteyebilir.
Türk Medeni Kanunu madde 240’a göre; sağ kalan eş katılma payı alacağına mahsuben veya bu alacağın miktarı yeterli olmazsa bedel eklenmek suretiyle intifa veya oturma hakkı elde edebilir. Ayrıca haklı sebeplerin varlığı halinde konut üzerindeki mülkiyet hakkını da talep edebilir. Katılma payı alacağının yeterli olmadığı durumlarda sağ kalan eş söz konusu konutta ikamet edebilmek için Medeni Kanun 652 hükmü uyarınca miras payını da kullanabilir. Hatta miras payı kullanıldığı durumlarda aile konutu üzerindeki mülkiyet hakkını talep edebilmek için haklı sebeplerin varlığının ispatlanmasına gerek yoktur.
Sonuç olarak eşi vefat eden kadın ölmeden önce eşiyle birlikte oturduğu aile konutunun haklı sebeplerin varlığı halinde mülkiyetini talep edebileceği gibi katılma payına mahsuben intifa hakkı veya oturma hakkı da talep edebilecektir. Bu durum sağ kalan eşe ölen eşin mirasçılarıyla sorunlu ilişkilerinin olması halinde hukuki bir koruma sağlamaktadır.
Sağ kalan eşin ev eşyaları üzerindeki hakkı
Eşlerden birinin vefatı sonrasında gündeme gelen en önemli konulardan biri de ev eşyalarının paylaşımıdır. Türk Medeni Kanunu, sağ kalan eşin günlük yaşamını sürdürebilmesi için özel bir düzenleme yapmış ve ev eşyaları üzerinde öncelikli hak tanımıştır. Böylece sağ kalan eş, mirasın paylaşımı sırasında ev eşyalarının kendisine özgülenmesini isteyebilir ve bu eşyaların kullanımına devam edebilir.
Türk Medeni Kanunu madde 240’da aile konutu ve ev eşyasına ilişkin düzenlemede
”Sağ kalan eş, eski yaşantısını devam ettirebilmesi için, ölen eşine ait olup birlikte yaşadıkları konut üzerinde kendisine katılma alacağına mahsup edilmek, yetmez ise bedel eklenmek suretiyle intifa veya oturma hakkı tanınmasını isteyebilir; mal rejimi sözleşmesiyle kabul edilen başka düzenlemeler saklıdır.
Sağ kalan eş, aynı koşullar altında ev eşyası üzerinde kendisine mülkiyet hakkı tanınmasını isteyebilir.
Haklı sebeplerin varlığı hâlinde, sağ kalan eşin veya ölen eşin yasal mirasçılarının istemiyle intifa veya oturma hakkı yerine, konut üzerinde mülkiyet hakkı tanınabilir.” şeklinde düzenlemeden sağ kalan eşin ev eşyaları hakkında mülkiyet talep edebileceği açıkça düzenlenmiştir.
Kocası ölen kadın kayınpederinden miras alabilir mi?
Miras hukukunda en çok merak edilen konulardan biri, gelin ile kayınpeder arasındaki miras ilişkileridir. Kocası ölen kadının kayınpederden miras alıp alamayacağı, uygulamada sıkça sorulan sorular arasındadır. Kanuna göre gelin, kayınpederinin doğrudan mirasçı değildir. Yani kocası öldüğünde kadın, eşinin babasından doğrudan bir pay alamaz. Ancak kayınpederinin gelinini mirasçı olarak ataması önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır.
Türk Medeni Kanunu’na göre mirasçılık, kan hısımlığı ve evlilik bağı üzerinden şekillenir. Bu nedenle kocası vefat eden bir kadın, eşinin anne veya babasından doğrudan mirasçı olamaz. Ancak ölen eşten olan çocuklar varsa, bu çocuklar hem annelerinin mirasçısı hem de baba tarafından mirasçı sıfatıyla kayınpederin mirasından pay alabilir.
