Boşanma Davasında Taraflardan Biri Ölürse Ne Olur?

Boşanma davasında taraflardan birinin ölümü, uygulamada sıkça karşılaşılan ve çoğu zaman yanlış yorumlanan bir durumdur. Çoğu kişi, dava açıldığı anda mirasçılığın sona erdiğini zanneder; oysa ki boşanma hükmü kesinleşmedikçe evlilik devam etmekte sayılır. Bu nedenle sağ kalan eşin mirasçılık sıfatı korunur. Ancak ölen kişinin mirasçılarına boşanma davasını devam ettirerek sağ kalan tarafın kusurunu ispat edebilme imkanı tanınmıştır. Yazımızda boşanma davasında taraflardan biri ölürse ne olacağı, boşanma davasını hangi mirasçıların devam ettirebileceğini, tüm mirasçıların boşanma davasına katılımının gerekli olup olmadığı, sağ kalan eşin nafaka talepleri bakımından sürecin nasıl ilerleyeceği hakkında ayrıntılı bilgiler vermeyi hedefliyoruz.

Boşanma davasında taraflardan biri ölürse ne olur?

Boşanma davasında taraflardan birinin vefat etmesi durumunda boşanma davasının akıbetinin ne olacağı merak edilen konuların başında gelmektedir. Vefat eden kişinin ölmeden önce boşanma davası açmış olması halinde boşanma davası sağ kalan eşin mirasçılık sıfatına etki edecek en önemli faktördür.

Boşanma davasında taraflardan birinin ölümü halinde boşanma davası konusuz kalır. Çünkü evlilik birliği vefat eden kişinin öldüğü tarihte sonlanmıştır. Bu durumda boşanma davasında boşanma kararı verilip boşanma kararı kesinleşene kadar evlilik devam edeceğinden sağ kalan eş yasal mirasçı sıfatına sahiptir. Ancak Türk Medeni Kanununun 181.maddesindeki düzenlemeye göre boşanma davası devam ederken ölen eşin mirasçılarından birisi davaya devam etmesi durumunda sağ kalan eşin boşanma davasında kusurunun ispatlanması halinde sağ kalan eş mirasçılığını ortadan kaldırabilir.

Türk Medeni Kanunu Madde 181- ”Boşanan eşler, bu sıfatla birbirlerinin yasal mirasçısı olamazlar ve boşanmadan önce yapılmış olan ölüme bağlı tasarruflarla kendilerine sağlanan hakları, aksi tasarruftan anlaşılmadıkça, kaybederler. Boşanma davası devam ederken, ölen eşin mirasçılarından birisinin davaya devam etmesi ve diğer eşin kusurunun ispatlanması hâlinde de yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır. ”

Sonuç olarak, boşanma davası devam ederken eşin vefat etmesi, sağ kalan eşin miras hakkını direkt olarak ortadan kaldırmaz. Taraflar henüz boşanmamış olduğundan sağ kalan eş, ölen eşin yasal mirasçısı olur. Ancak diğer mirasçılar boşanma davasına devam ederek diğer eşin boşanmada kusurlu olduğunu ispatlayabilirlerse taraflar boşanmış gibi sağ kalan eşin mirasçılık sıfatı ortadan kalkar. Boşanma davasında taraflardan biri ölürse ne olur sorusunun yanıtı ölen eşin mirasçılarının davaya devam etmek istemeleri ve istememeleri halinde farklı olacaktır.

İlgili Makale: Eş ve Çocuklar Arasında Miras Paylaşımı

Eş vefat edince nafaka devam eder mi?

Boşanma davası sürecinde tedbir nafakası, iştirak nafakası ve yoksulluk nafakası gibi talepler sıklıkla karşılaştığımız durumlardır. Ancak boşanma davası devam ederken taraflardan birinin ölümü halinde nafaka taleplerinin ne şekilde değerlendirileceği merak edilen konuların başındadır. Boşanma sürecinde boşanma davasının açılış tarihinden karar kesinleşinceye kadar geçici olarak tedbir nafakasına hükmedilmektedir. Boşanma davası sürecinde taraflardan birinin ölümü hükmedilmiş nafaka ve henüz talep aşamasında olan nafaka bakımından farklı sonuçlar oluşturacaktır.

Boşanma davası devam ederken eşlerden birinin ölümü halinde, sağ kalan eşin nafaka hakkı sona erer. Boşanma davası devam ederken mahkeme tarafından tedbir nafakası ödenmesine karar verilmişse, ölüm tarihinden önceki döneme ilişkin birikmiş nafaka alacağı ölen kişinin terekesinden talep edilebilir. Ancak aleyhine nafaka kararı verilen eşin vefatıyla birlikte ölüm anından sonrası için nafaka istenemez. Nafaka talep edilmiş ancak mahkeme tarafından tedbir nafakası kararı verilmemişse artık ölen eşin aleyhine tedbir nafakasına hükmedilemez, geçmişe yönelik dava tarihinden itibaren nafaka kararı verilemez.

Sonuç olarak boşanma davası devam ederken taraflardan birinin ölümü halinde mahkeme tarafından tedbir nafakasına yönelik karar verilmişse, eşin ölümüyle bu karar ortadan kalkar. Sağ kalan eş tedbir nafakası alacağını mirasçılardan talep edemez. Ancak kişinin ölüm tarihinden önce birikmiş nafaka alacağı varsa bunu ölen kişinin terekesinden talep edebilecektir.

Boşandıktan sonra eşlerden biri ölürse miras kime kalır?

Boşanma sonrası eşlerden birinin ölümü halinde eski eşin mirastan talepte bulunup bulunamayacağı konusunda yanlış bilinen pek çok bilgi bulunmaktadır. Özellikle eski eş boşanmış olsalar da miras hakkının olduğu gibi yanlış bir algıya kapılmaktadır.

Türk Medeni Kanunun 181.maddesinde açıkça boşanan eşlerin, bu sıfatla birbirlerinin yasal mirasçısı olamayacakları ve boşanmadan önce yapılmış olan ölüme bağlı tasarruflarla kendilerine sağlanan hakları, aksi tasarruftan anlaşılmadıkça kaybedecekleri düzenlenmiştir. Bu nedenle boşandıktan sonra eşlerden birinin ölmesi halinde eski eş mirasçı olamayacaktır. Ölen kişinin eşinin, mirasçı olabilmesi için miras bırakanın ölümü tarihinde halen onunla resmi nikahlı olarak evli olması ve mirastan çıkartılmamış olması gereklidir. Boşandıktan sonra eşlerden birinin ölümü sonrası mirasın kime kalacağı ise ölen kişinin mirasçılarına göre değişiklik gösterecektir.

Sonuç olarak boşandıktan sonra eşlerde biri ölürse ölen kişinin önceki evliliğindeki eski eşi boşanmış olduklarından birbilerine mirasçı olamazlar ve miras hakkı talep edemezler.

Boşanma davasını hangi mirasçılar devam ettirebilir?

Boşanma davası devam ederken taraflar birinin ölümü halinde Türk Medeni Kanununun 181.maddesinde ölen kişinin mirasçılarına boşanma davasına devam ederek diğer eşin kusuru ispatlamaları halinde sağ kalan eşin mirasçılık sıfatını ortadan kaldırma hakkı verilmiştir. Ancak böyle bir durumda hangi mirasçıların boşanma davasını devam ettirebileceği ve tüm mirasçıların davaya katılımının gerekli olup olmadığı merak edilmektedir.

Türk Medeni Kanununun 181.maddesinde boşanma davası devam ederken, ölen eşin mirasçılarından birisinin davaya devam etmesi ve diğer eşin kusurunun ispatlanması hâlinde sağ kalan eşin mirasçılık sıfatının sona ereceği düzenlenmiştir. Kanundaki açık düzenlemeden görüleceği gibi boşanma davasına mirasçılardan birinin devam edebileceği belirtilmiş, yasal veya atanmış mirasçı ayrımı yapılmamış, tüm mirasçıların davaya katılımı zorunlu tutulmamıştır.

Sonuç olarak boşanma davası devam ederken ölen kişinin mirasçılarından herhangi biri diğer mirasçıların katılımı zorunlu olmaksızın davaya devam edebilecektir.

Dosya istinaf incelemesinde iken taraflardan biri ölürse ne olur?

Boşanma davasında ilk derecede karar verilip taraflardan biri itiraz ederek dosya üst mahkemeye taşınırsa dosya istinaf incelemesinde iken taraflardan birinin ölmesi durumunda boşanma davasının istinaf incelemesinin nasıl yapılacağı merak edilen konulardandır.

Boşanma davasında ilk derece mahkemesinde verilen karara itiraz edilerek kanun yollarına başvuru yapılması halinde dosya istinaf incelemesindeyken taraflardan birinin ölmüş olması halinde istinaf mahkemesi eşin ölümü sebebiyle karar verilmesine yer olmadığına kararı verip dosyayı ilk derece mahkemesine iade eder. Bu durumda ilk derece mahkemesi mirasçılar davaya devam etmek istemezlerse mahkeme boşanma kararını kaldırır, ancak mirasçılar davaya devam etmek isterlerse sağ kalan eşin kusuru ispatlanırsa buna ilişkin bir karar vermesi gerekir.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2019/4155 esas 2019/11747 sayılı kararı

”Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince verilen, yukarıda tarihi ve numarası gösterilen hüküm taraflarca temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü: Nüfus kaydına göre davacı …’in 16.11.2019 tarihinde öldüğü anlaşılmaktadır. Bu halde evlilik ölümle sona ermiş, boşanma davası konusuz kalmıştır. Ancak mirasçılar kusurun tespiti yönünden davaya devam edebileceklerinden, mahkemece yargılamaya devamla, ölüm nedeniyle konusuz kalan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına ve Türk Medeni Kanunu’nun 181/2. maddesi uyarınca kusur yönünden bir karar verilmek üzere hükmün bozulmasına karar vermek gerekmiştir.” şeklinde karar verilmiştir.

Velayet verilen taraf ölürse ne olur?

Boşanma davasında tarafların müşterek çocuğunun bulunması halinde mahkeme dava sürecinde mevcut durumun şartlarını değerlendirerek müşterek çocuğun velayetini tedbiren bir tarafa verirken diğer tarafla da kişisel ilişki kurabilmesi belirli gün ve saatler verir. Boşanma sürecinde tedbir velayeti kararı verilmesi ve velayetin verildiği tarafın boşanma sürecinde ölmesi halinde çocuğun velayetinin akıbetinin ne olacağı sıklıkla merak edilen konulardan biridir.

Boşanma davasında taraflardan biri ölürse velayet kendiliğinden sağ kalan eşe geçer. Bu durum Türk Medeni Kanununun 336.maddesinde ‘’Evlilik devam ettiği sürece ana ve baba velâyeti birlikte kullanırlar. Ortak hayata son verilmiş veya ayrılık hâli gerçekleşmişse hâkim, velâyeti eşlerden birine verebilir. Velâyet, ana ve babadan birinin ölümü hâlinde sağ kalana, boşanmada ise çocuk kendisine bırakılan tarafa aittir.’’ şeklinde düzenlenmiştir. Ancak ölen eşin yakınları sağ kalan eşin velayet hakkının sorumluluklarına uygun olmadığını iddia ediyorlarsa ve bu iddialarını ispatlayabilirlerse velayetin kaldırılmasını talep edebilirler.

Sonuç olarak boşanma davası devam ederken eşlerden birinin ölümü durumunda velayet kendiliğinden sağ kalan eşe geçer. Ancak ölen kişinin yakınları mevcut durumun şartlarına göre velayetin kaldırılması davası açabilirler.

Boşanma davası devam ederken ölüm halinde evlilik nasıl sona erer?

Boşanma davası devam ederken taraflardan birinin ölümü halinde evliliğin nasıl sona ereceği boşanma kararı verilip verilemeyeceği sağ kalan eş ve ölen eşin mirasçıları tarafından merak edilmektedir. Boşanma davası devam ederken taraflardan birinin ölümü halinde aslında boşanma davası konusuz kalır. Çünkü tarafların evliliği eşin ölümüyle sona ermiştir. Bu nedenle devam eden boşanma davasında taraflardan birinin ölümü halinde boşanma kararı verilemez. Ölen eşin mirasçılarının davaya devam etmek istememesi halinde davanın konusuz kaldığına ilişkin karar verilir, mirasçılar boşanma davasına devam ederek sağ kalan eşin kusurunu ispatlayarak mirasçılığını ortadan kaldırmayı istemeleri halinde kusur yönünden inceleme yapılır.

Ölen eşin mirasçıları boşanma davası açabilir mi?

Ölen eşin mirasçıları bazen taraflar arasında evlilikteki problemleri bilmekte ve kusurlu olan tarafın sağ kalan eş olduğunu düşünmektedirler. Bu durumda ölen kişinin boşanma davası açmadan ölmesi halinde mirasçıları olarak boşanma davası açıp açamayacaklarını merak etmektedirler.

Ölen eşin mirasçıları açılmış bir boşanma davası bulunması ve bu davanın devam etmesi halinde davayı devam ettirebilirler. Ölen kişinin mirasçılarının boşanma davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zaten ölen eşin mirasçılarının davaya devam etme hakkı veren Türk Medeni Kanunun 181.maddesinde boşanma davası devam ederken ölen eşin mirasçılarından birisinin davaya devam etmesi ve diğer eşin kusurunun ispatlanması eşin mirasçılığının ortadan kaldırılabileceği açıkça düzenlenmiştir.

Boşanma davası devam ederken ölüm halinde yargılama usulü

Boşanma davası devam ederken taraflardan birinin ölümü halinde mahkeme tarafından ölen eşin mirasçılarının davaya devam edip etmeyeceklerinin sorulması amacıyla mirasçılara tebligat çıkarılır. Ölen eşin mirasçıları davaya devam etmeyeceklerini bildirirlerse mahkemece ölüm ile evlilik birliği sona erdiğinden konusuz kalan boşanma davası hakkında karar verilmesine yer olmadığına dair karar verir.

Boşanma davası devam ederken len eşin mirasçıları davaya devam etmek istediklerini bildirirlerse sağ kalan eşin kusurunu ispatlamaları gerekmektedir. Boşanma davası derdestken, eşlerden birinin ölmesi halinde, ölen eşin mirasçıları davaya yalnızca kusurun belirlenmesi yönünden devam edebilirler. Yargılama sonucunda mahkeme sağ kalan eşin kusurlu olduğu yönünde karar verilirse, sağ kalan eş mirasçılık sıfatını kaybeder. Mahkemece sağ kalan eşin kusurlu olmadığı yönünde hüküm kurulursa, sağ kalan eş, ölen eşin mirasçısı olabilecektir. Bu süreçte alanında uzman avukatla hukuki yardım alınması hak kaybına uğramamak için büyük öneme sahiptir.

Anlaşmalı boşanma davasında taraflardan biri ölürse ne olur?

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2018/7133 esas 2019/2956 sayılı kararı

“Türk Medeni Kanununun 181/2. maddesine göre, boşanma davası devam ederken, ölen eşin mirasçılarından birisinin davaya devam etmesi ve diğer eşin kusurunun ispatlanması halinde, sağ eş, ölen eşin yasal mirasçısı olamaz ve boşanmadan önce yapılmış olan ölüme bağlı tasarruflarla kendisine sağlanan hakları, aksi tasarruftan anlaşılmadıkça kaybeder.

Ölen eşin mirasçılarının, Türk Medeni Kanunu’nun 181/2. maddesinde düzenlenen haklarını kullanabilmeleri için en önemli koşul, murisin sağlığında açılmış ve ölümünden sonra da devam eden bir boşanma davasının bulunmasıdır. Türk Medeni Kanunu’nun 181/2. maddesine göre ölen eşin mirasçılarının hak ve yetkileri, murislerinin sağlığında davacı veya davalı sıfatıyla kendilerine tanınan hak ve yetkilerle sınırlıdır. Dava, anlaşmalı boşanma davası (TMK m. 166/3) olarak açılmış olup, çekişmeli boşanma davası bulunmamaktadır. Türk Medeni Kanunu’nun 181. maddesi ile mirasçılara tanınan davayı devam ettirme hakkı için, devam ettirilen davada sağ kalan eşin kusurunun ispatlanması zorunluluktur. Bu ise ancak “Sağ kalan eşin kusurunun ispatlanma olanağı bulunan” davalarda gerçekleştirilebilir.

Anlaşmalı boşanma davasında, mirasçılar sağ kalan eşin herhangi bir kusurunu kanıtlayamayacaktır. Bu tür boşanma davalarında sağ kalan eşin kusurunu ölen eş bile tartışmaz ve dahi tartışmaya açmazken ölenin mirasçılarının bunu gerçekleştirmesi kabul edilemez (Dairemizin 18.09.2017 tarih 2016/8497 esas 2017/9546 karar sayılı ilamı). Bu durumda, mahkemece davacının ölümü ile evlilik birliği sona erdiğinden konusuz kalan boşanma davası hakkında karar verilmesine yer olmadığına dair karar verilmesi doğru ise de; yukarıda da açıklandığı üzere anlaşmalı boşanma davasında (TMK m. 166/3) kusur belirlemesi yapılması mümkün olmadığından, davacı mirasçısının kusur belirlemesine yönelik talebinin reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde kusur belirlemesi yapılması doğru olmayıp, bozmayı gerektirmiştir.” şeklindedir.

Sıkça sorulan sorular