İntifa hakkı sahibine intifa konusu şeyden tam yararlanma hakkı sağlar. İntifa hakkı kişiyle bağlı irtifak haklarından olup devredilemez ve mirasçılara geçemez. İntifa hakkı sahibine sağladığı tam yararlanma yetkisi nedeniyle bazı durumlarda malın maliki veya mirasçıları tarafından intifa hakkının kaldırılması gündeme gelmektedir. Yazımızda tapuda intifa hakkının kaldırılması sürecinden, intifa hakkının hangi hallerde sona ereceğinden, intifa hakkının kaldırılması için gerekli belgeler ve intifa hakkının kaldırılması sırasında ödenmesi gereken harçlardan ayrıntılı olarak bahsedeceğiz. Ayrıca tapuda intifa hakkının nasıl kurulacağından, intifa hakkının kurulması sırasında hangi belgelerin gerekli olduğundan ve intifa hakkının kurulması sırasında ne gibi ücretler ödeneceği konusunda da bilgi vermeyi hedefliyoruz.
Tapuda intifa hakkı nasıl kaldırılır?
İntifa hakkının sahibine sağladığı tam yararlanma yetkisi ve gerek malın sahibinin değişen koşullar nedeniyle intifa hakkını kaldırmak istemesi gerek mal sahibinin ölümü sonrasında mirasçıların intifa konusu şeyden yararlanmak istemeleri nedeniyle intifa hakkının kaldırılması gündeme gelmektedir. Tapuda intifa hakkı nasıl kaldırılır? sorusuna yanıt verirken öncelikle intifa hakkının kaldırılması ayrıntılı bir hukuki prosedür gerektirmektedir. İntifa hakkının sonlanması ve kaldırılmasını gerektirecek durumlar kanunda sınırlı şekilde düzenlenmiştir. Bu nedenle mal sahibi veya onun mirasçılarının sadece intifa hakkının kaldırılmasını talep etmeleri yeterli değildir. Bunun için belirli hukuki koşulların oluşması gerekmektedir.
Öncelikle intifa hakkının kaldırılacağı yani intifa hakkının sicilden terkin edileceği ilk durum intifa hakkı sahibinin bu hakkında feragat ederek intifa hakkının sicilden terkinini talep edebilir. Bunun yanında terkin talebi, intifa hakkı sahibinin tek taraflı irade beyanına değil, intifa hakkı sahibi ile malik arasındaki vazgeçme sözleşmesine de dayanabilir. Malik ile intifa hakkı sahibi, yapacakları bir sözleşme
ile intifa hakkının sona ereceğini her zaman kararlaştırabilirler. Bu bağlamda, vazgeçme sözleşmesi, intifa hakkını sona erdirme yükümlülüğü içeren borçlandırıcı bir işlemdir. İntifa hakkı sahibinin hakkından vazgeçmesi bir bedel karşılığında veya bedelsiz de olabilir.
Türk Medeni Kanununun 796.maddesinde ” İntifa hakkı, konusunun tamamen yok olması ve taşınmazlarda tescilin terkini; yasal intifa hakkı, sebebinin ortadan kalkması ile sona erer. Sürenin dolması veya hak sahibinin vazgeçmesi ya da ölümü gibi diğer sona erme sebepleri, taşınmazlarda malike terkini isteme yetkisi verir” şeklinde düzenleme mevcuttur. İlgili düzenlemeden de anlaşılacağı gibi taraflar arasında intifa hakkının süresine ilişkin bir sözleşme bulunması durumunda bu sürenin dolması, intifa hakkı sahibinin ölmesi veya diğer sona erme sebeplerinin bulunması halinde mal sahibine intifa hakkının kaldırılmasını isteme yani sicilden terkini talep yetkisi verilmiştir.
Malın sahibi haklarının tehlikeye düştüğünü ispatlaması halinde özellikle intifa hakkı sahibinin intifa konusu şeyi hukuka aykırı şekilde kullanmaya devam etmesi halinde malik güvence ( teminat ) talep etme yetkisi bulunmaktadır. Bu durum Türk Medeni Kanununun 808.maddesinde ”Haklarının tehlikeye düştüğünü ispat eden malik, intifa hakkı sahibinden güvence isteyebilir. İntifa hakkının konusu tüketilebilen şey veya kıymetli evrak ise, malik tehlikenin ispatına gerek olmaksızın teslimden önce de güvence isteyebilir. Kıymetli evrakın güvenilir bir yere tevdi edilmesi güvence yerine geçer.” şeklinde düzenlenmiştir.
Malın sahibi, intifa hakkı sahibinin güvence vermekte kaçınması ve intifa konusu şeyi hukuka aykırı şekilde kullanması durumunda Türk Medeni Kanununun 810.maddesine göre intifa hakkı sahibinin zilyetliğini kaldırılmasını mahkemeden talep etmek yetkisi bulunmaktadır. İlgili düzenlemeye göre ”İntifa hakkı sahibi, kendisine tanınan uygun süre içinde güvence göstermez veya hakkın konusu olan malı malikin itiraz etmesine rağmen hukuka aykırı şekilde kullanmaya devam ederse; sulh hâkimi, yeni bir karara kadar intifa hakkı sahibinin zilyetliğini kaldırarak hakkın konusunu atayacağı bir kayyıma tevdi eder.”
İntifa hakkının kaldırılabileceği sicilden terkininin istenebileceği diğer bir durum ise Türk Medeni Kanununun 785.maddesinde ” Lehine irtifak kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı hiç bir yarar kalmamışsa, yüklü taşınmazın maliki bu hakkın terkinini isteyebilir. Yüküne oranla çok az yarar sağlayan bir irtifak hakkının, bedel karşılığında kısmen veya tamamen terkini istenebilir.” şeklinde düzenlenmiştir.
Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 29.09.2006 tarih 2006/8036 esas 2006/10113 sayılı kararı
”Kanuni intifa hakları hariç (TMK.m.495 vd.) intifa hakkının tesisi daima bir sözleşmeye dayanır. Taraflarına hak ve borçlar yükleyen bu sözleşmeyle intifa hakkı sahibi ile malik hakkın konusu olan şeydeki yararlanmanın nasıl sürdürüleceğini kararlaştırılabilir. Şayet, intifa hakkının devamı malike yüklediği külfete göre çok az yarar sağlar hale gelmişse, malik bozulan yararlar dengesini ileri sürerek hakimden sözleşmeye müdahale edilmesini, intifa bedelinin artırılmasını ve hatta kendisi için çekilmez hale gelmişse bu hakkın terkinini isteyebilir.
Böylesine durumlarda intifa hakkı sahibinin bu hakkı kullanmakta direnmesi hakkın kötüye kullanılması sayılacağından korunamaz. Her ne kadar intifa hakkının sona erme sebeplerini sayan Türk Medeni Kanununun 796 vd. maddelerinde eşyaya bağlı irtifak haklarında olduğu gibi şahsi bir irtifak hakkı olan intifa hakkının sona erdirilmesini malikin talep edebileceğine ilişkin (TMK.m.785) bir hüküm yoksa da burada Türk Medeni Kanununun 785. maddesinin kıyasen uygulanması gerekir. Doktirindeki hakim görüş de bu doğrultudadır. ”
Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 13.04.2012 tarih 2012/273 esas 2012/5520 sayılı kararı
”Kanuni intifa hakları hariç (TMK.m.495 vd.) intifa hakkının tesisi daima bir sözleşmeye dayanır. Taraflarına hak ve borçlar yükleyen bu sözleşmeyle intifa hakkı sahibi ile malik hakkın konusu olan şeydeki yararlanmanın nasıl sürdürüleceği kararlaştırılabilir. Şayet intifa hakkının tesisine neden olan sözleşmedeki edimler yerine getirilmemiş, intifa hakkının devamı malike yüklediği külfete göre çok az yarar sağlar hale gelmişse malik bozulan yararlar dengesini ileri sürerek hakimden sözleşmeye müdahale edilmesini, intifa hakkının sona erdirilmesini isteyebilir.
Kaldı ki, bu gibi durumlarda intifa hakkı sahibinin hakkın sürdürülmesini istemesi hakkın kötüye kullanılmasıdır. Her ne kadar intifa hakkının sona ermesi sebeplerini sayan Türk Medeni Kanununun 796. vd. maddelerinde eşyaya bağlı irtifak haklarında olduğu gibi şahsi bir irtifak hakkı olan intifa hakkının sona erdirilmesini malikin talep edebileceğine ilişkin bir hüküm yoksa da burada Türk Medeni Kanununun 785. maddesinin kıyasen uygulanması gerekir. Doktrindeki hakim görüş de bu doğrultudadır.”
Tapuda intifa hakkının kaldırılması için gerekli belgeler
İntifa hakkının sicilden terkin işlemi için tapudan talep edilen belgeler bu işlemi yapacak kişiler için merak edilen konuların başında gelmektedir. Öncelikle intifa hakkının sona ermesi veya kaldırılması gereken durumlara göre tapuya sicilden terkin işlemi için sunulması gereken belgeler de değişiklik gösterecektir. Genel olarak intifa hakkının kaldırılması sicilden terkin işlemi yapılması için:
- Kimlik Belgesi ( taşınmazın sahibi ve intifa hakkı sahibi kişinin kimlik belgesi, yetkili temsilcilerinin bulunması halinde bu kişilerin de kimliği)
- İşlemde temsil var ise temsile ilişkin belge ( vekaletname, yetki belgesi)
- Gerçek kişilerde fotoğraf
- İntifa hakkı ölüm nedeniyle sicilden terkin edilecekse intifa hakkı sahibinin ölüm belgesi
- İntifa hakkı sahibi ve mal sahibi arasında vazgeçme sözleşmesi
- İntifa hakkı sahibi ve malikin arasında intifa hakkı için sözleşme yapılmış olması bu sözleşmedeki sürenin dolması nedeniyle sicilden terkin işlemi yapılacaksa ilgili sözleşmenin örneği
- Mahkeme kararı ile sicilden terkin işlemine karar verilmişse bu mahkeme kararının örneği ve kesinleşme şerhi
İntifa hakkı kaldırma harcı 2025
Gayrimenkullerin ve mülkiyetten gayrı ayni hakların bağışlanmasından, kanuni mirasçılar dışında intifa hakkından, kuru mülkiyet sahibi lehine ivazsız feragat edilmesinde ve süreli intifa haklarında süre dolarak intifa hakkının sona ermesinde kayıtlı değer üzerinden binde 68.31 oranında tapu hacı alınacaktır.
İlgili Makale: Tapuda İntifa Hakkı Olan Ev Satılabilir Mi?
Tapuda intifa hakkı nasıl sona erer?
Tapuya tescil edilmiş intifa hakkı bazı durumlarda sona erer. Bu durumda intifa hakkı sahibinin sicilden terkin işlemi yapmasına gerek olmaksızın intifa hakkı sona erer.Tapuda intifa hakkının sona ermesine neden olan durumlar:
- İntifa konusu taşınmazın yok olması : Taşınmaz su basması, çökme veya herhangi bir nedenle yok olursa veya artık yaralanılamayacak şekilde harap olursa, intifa hakkı sona erer. Taşınmazın bir kısmının yok olması durumunda taşınmazın kalan kısmı üzerinde intifa hakkı devam eder. Malın sahibi intifa ilişkisi nedeniyle yok olan ya da yararlanamayacak hale gelen taşınmazı yenileyerek yararlanmaya uygun hale getirmekle yükümlü değildir. Taşınmazın tamamen ortadan kalkması halinde intifa hakkı tapu sicilinden terkin edilmeden sona ermiştir.
- Taşınmazın kamulaştırılması : Kamulaştırma sonucunda intifa hakkı sona erer. Sonradan kamulaştırmadan dönülmesi halinde taşınmaz eski malikine geri dönmüşse intifa hakkı taşınmaz üzerinden yeniden kurulur.
- İntifa hakkının mahkeme kararıyla sona ermesi : İntifa hakkı sahibi malike karşı intifa hakkını sicilden terkin borcu altındaysa ve terkinden kaçınırsa malik dava yoluyla intifa hakkının terkinin sağlayabilir. Mahkeme kararı ile intifa hakkı sicil dışı sona ermiş olur.
- Cebri icra : İntifa hakkından önce gelen bir taşınmaz rehninin bulunması ve rehin konusu borcun ödenmemesi nedeniyle taşınmazın icra yoluyla satılması halinde intifa hakkı sona erer.
- İntifa hak sahibinin ölümü : İntifa hakkının niteliği gereği kişiyle bağlı irtifak haklarından olduğunda kişinin ölümüyle sona erer, mirasçılarına geçmez.
- İntifa hakkı sahibi tüzel kişi ise tüzel kişiliğin sonlanması durumunda intifa hakkı sona erer. Tüzel kişiler için intifa hakkı için süre sınırı getirilmiş olup bu süre en fazla yüz yıldır.
- Sürenin sona ermesi: İntifa hakkının belirli bir süre için kurulması halinde bu süre bittiğinde intifa hakkı da sona erer.
- Tapu sicilinden terkin : Tapuda sicile tescil edilerek kurulan intifa hakkı, intifa hakkı sahibinin terkin talebinde bulunmasıyla sona erer.
- Taşınır ve alacaklar üzerindeki intifa hakkı taşınırın yok olması ve alacağın sona ermesi halinde sona erer. Taşınırın işlenmesi, başka eşyayla karışması veya birleşmesi halinde de sona erer. İntifa süreye bağlı ise sürenin geçmesi, hak sahibinin vazgeçmesi, hak sahibinin ölümü, tüzel kişiliğin sonlanması durumunda da taşınır ve alacaklar üzerindeki intifa hakkı kendiliğinden sona erecektir.
Tapuda intifa hakkı nasıl yapılır?
İntifa konusu şeyin niteliğine göre intifa hakkının nasıl kurulacağı değişiklik gösterecektir. İntifa hakkının kurulması tesisen ( kurulma) yoluyla ve aslen kazanma olarak ikiye ayırabiliriz.
- Tesisen ( kurulma) yoluyla kazanma: Bir taşınmaz üzerinde intifa hakkı kurulabilmesi için tapu siciline tescil edilmesi gerekir. Paylı mülkiyete tabi taşınmazda pay üzerine intifa hakkı kurulabilir. Taşınır üzerinde intifa hakkının kurulması için hak sahibini lehine feri zilyetlik kurulmalıdır, yani taşınırın intifa hakkı sahibine devri gerekir. Haklar üzerinde intifa kurulması için intifa amacını taşıyan bir devir sözleşmesi yapılmalıdır. Bir malvarlığı üzerinde intifa hakkı kurulabilmesi için mal varlığı içinde yer alan taşınmazlar, taşınırlar ve hakların her biri için usulüne uygun ayrı şekilde intifa hakkı kurulmalı, yani tek bir işlemle toptan intifa hakkı kurulamaz.
- Aslen kazanma: Kanuni intifa hakkının kazanılması, İntifa hakkının zamanaşımı ile kazanılması, İntifa hakkının mahkeme kararı ile kazanılması
Uygulamada daha sık karşılaşılan taşınmaz üzerinde tapuda intifa hakkı yapılırken tapuda tescil edilmesi zorunludur. Aksi halde intifa hakkı kurulamayacaktır. Taşınmaz üzerinde tapu sicilinde bulunmayan bir intifa hakkı kazanılmışsa ve henüz tescil edilmeden malın sahibi taşınmazı 3.kişiye devrederse iyi niyetle malı satın alan kişiye karşı intifa hakkını öne süremezsiniz.
Tapuda intifa hakkı için gerekli belgeler
Tapuda intifa hakkının kurulması sırasında tapuda belirli belgeler talep edilecektir. Bu belgelerin eksiksiz hazır edilmesi işlem sırasında problem yaşamamanız için önemlidir. Ayrıca tapuya gitmeden önce randevu alınması gerekmektedir. İlgili randevuyu arayarak ya da bu linki tıklayarak gerçekleştirebilirsiniz. Tapuda intifa hakkı için gerekli belgeler
- Kimlik Belgesi ( taşınmazın sahibi ve intifa hakkı kurulacak kişinin kimlik belgesi, yetkili temsilcilerinin bulunması halinde bu kişilerin de kimliği)
- İşlemde temsil var ise temsile ilişkin belge ( vekaletname, yetki belgesi)
- Gerçek kişilerde fotoğraf
- Zorunlu deprem sigortası (bina nitelikli taşınmazlarda)
- Emlak beyan değeri belgesi (taşınmazın bulunduğu belediye tarafından düzenlenmiş)
Tapuda intifa hakkı ücreti 2025
İntifa hakkının tapu siciline tescili sırasında göz önünde bulundurulması gereken bir çok faktör bulunmaktadır. Tapuda intifa hakkı kurulması isteniyorsa öncelikle tapudan bu işlem için randevu alınmalı daha sonra evraklar eksiksiz olarak hazırlanmalıdır. Bunun dışında işlemin mali yönü de bulunmaktadır. Burada intifa hakkının bedelli veya bedelsiz tescil edilmesine göre ödenecek harç da değişiklik gösterecektir. Tapuda intifa hakkı ücreti:
- Tapu harcı İntifa hakkı bedelli tesis edilecek ise ilgili belediyece bildirilen emlak beyan değerinden az olmamak üzere beyan edilen değer üzerinden lehine intifa hakkı tesis edilen kişiden binde 20 oranında tapu harcı tahsil edilir.
- Tapu harcı İntifa hakkı bedelsiz tesis edilecek ise ilgili belediyece bildirilen emlak beyan değerinden az olmamak üzere beyan edilen değer üzerinden lehine intifa hakkı tesis edilen kişiden binde 68,31 oranında tapu harcı tahsil edilir.
- Döner Sermaye İşletmesi’nce her yıl belirlenen tarifeye göre ücret alınır.
- Harç matrahının alt sınırı gayrimenkulün emlak vergisi değerinin 2/3’ü üst sınırı ise emlak vergisinin 2 katıdır.
- Genel ve özel bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, kamu menfaatine yararlı dernekler, vergi muafiyeti tanınan vakıfların edindiği taşınmazlar tapu harcı alınmaz.
