Boşanma davası sonucunda müşterek çocuğun velayeti taraflardan birine verilir. Ancak bu durum kesin olmayıp koşulların değişmesi halinde diğer taraf velayet değişikliği talep edebilecektir. Burada velayeti sahibi annenin yeniden evlilik yapması durumunda çocuğun velayetinde değişiklik olup olmayacağı merak edilen konuların başında gelmektedir. Yazımızda annenin evlenmesi durumunda velayetin babaya verilip verilmeyeceği durumu, annenin özel hayatının velayet durumuna etkisi, velayetin hangi şartlarda değişebileceğini, çocuğun isteğinin velayete etkisini, çocuğun velayeti hakkında karar verirken mahkemenin nelere dikkat edeceğini ve velayet değişikliği için neler yapılması gerektiği hakkında ayrıntılı bilgiler vermeyi hedefliyoruz.
Anne evlenirse velayet babaya verilir mi?
Boşanma sonrasında annenin yeniden evlenmesi durumunda velayet durumu annede endişe yaratırken baba açısından da velayet talebini gündeme getirebilmektedir. Velayet sahibi anne tekrar evlenmesinin çocuğun velayetini kaybettirmesinden korkmakta velayet sahibi olmayan baba genellikle çocuğun üvey babayla birlikte yaşamasını istememektedir. Ancak annenin evlenmesi otomatik olarak velayetin babaya verileceği sonucu oluşturmaz. Annenin yeniden evlenmesi tek başına velayet değişikliğine neden olabilecek bir durum değildir. Ancak baba kanunda düzenlenmiş olan velayet değişikliği şartlarının oluşması halinde dava açabilmektedir.
Yeniden evlenme durumunda velayet durumu Türk Medeni Kanununun 349.maddesinde ”Velayete sahip ana veya babanın yeniden evlenmesi, velayetin kaldırılmasını gerektirmez. Ancak, çocuğun menfaati gerektirdiğinde velayet sahibi değiştirilebileceği gibi, durum ve koşullara göre velâyet kaldırılarak çocuğa vasi de atanabilir.” şeklinde düzenlenmiştir. Kanundaki düzenlemeden de anlaşılacağı gibi velayet sahibi tarafın evlenmesi doğrudan velayetin kaldırılmasına veya değişikliğine neden olmayacak ancak çocuğun üstün menfaatini gerektirmesi halinde velayet değişikliği talep edilebilecektir.
Annenin yeniden evlenmesi durumu çocuğun üstün menfaatine aykırı koşullar oluşturmuşsa anne velayet hakkının gerektirdiği sorumlulukları yerine getirmiyorsa, çocuğu ihmal edip ilgisiz davranıyorsa, çocuğun sağlık, eğitim ve güvenliği olumsuz durumlar yaratılmışsa, annenin yeniden evlendiği kişi çocuğa fiziksel veya psikolojik yönden olumsuz davranışlarda bulunuyorsa, annenin yeniden evlendiği kişinin yaşam biçimi ve sosyal hayatı çocuğun gelişimi kötü etkilemesi gibi nedenlerle baba velayet değişikliği için dava açabilir. Bu noktada mahkeme çocuğun idrak yaşında olması durumunda çocuğun velayet değişikliği hakkındaki görüşüne de başvuracaktır.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 29.03.2016 tarih 2016/5009 esas 2016/6233 sayılı kararında
Dava velayetin değiştirilmesi talebine ilişkindir. Taraflar 26.05.2010 tarihinde kesinleşen boşanma ilamıyla boşanmışlar, velayet davalı anneye verilmiş, davacı baba ile müşterek çocuk arasında kişisel ilişki düzenlenmiştir. Davalı annenin çocuğa karşı velayet görevini savsakladığına, gereken ilgiyi göstermediğine ve davacı babanın müşterek çocukla kişisel ilişkisini engellediğine ilişkin dosya kapsamında yeterli delil bulunmamaktadır. Toplanan deliller, velayetin değiştirilmesi koşullarının oluştuğunu kabule yeterlilikte değildir. Velayet sahibi annenin yeniden evlenmesi,ve eşinin sabıka kaydının bulunması tek başına velayetin değiştirilmesini gerektirmez. Gerek davalı annenin gerekse eşinin çocuğa kötü muamelede bulunduğuna dair somut bir iddia da mevcut değildir. Gerçekleşen bu durum karşısında davacının velayetin değiştirilmesine yönelik davasının reddi gerekirken, yazılı şekilde kabulüne karar verilmesi isabetsiz olup, bozmayı gerektirmiştir.” şeklinde karar verilmiştir.
Sonuç olarak anne evlenirse velayet babaya verilir mi sorusunun yanıtı mevcut durumun koşullarına göre değişiklik gösterecektir. Annenin yeniden evlenmesi doğrudan velayetin babaya verileceği sonucu doğurmaz. Ancak değişen koşullar çocuğun üstün menfaatine aykırı durumlar oluşturmuşsa baba velayetin değiştirilmesi talebiyle dava açabilir.
Annenin özel hayatı velayeti etkiler mi?
Boşanma sonrası velayet hakkına sahip olan annenin özel hayatı, yaşam tarzı ve davranışlarının velayet değişikliğine neden olup olmayacağı merak edilen konulardan bir diğeridir. Çocuğun velayeti söz konusu olduğunda annenin özel hayatının çocuğun üstün menfaatine olan etkisi göz önünde bulundurulmaktadır.
Velayetin değiştirilmesi için en önemli şart değişen koşulların çocuğun psikolojisine, gelişimine, güvenliğine ve sosyal yaşamı gibi faktörleri olumsuz etkileyip etkilemediğidir. Bu nedenle annenin özel hayatı, davranışları ve yaşam tarzı çocuğun üstün menfaatini olumsuz etkiliyorsa velayet değişikliği gündeme gelebilir. Burada velayet değişikliğini talep eden baba çocuğun sağlıklı gelişimi için uygun ortamın bulunmadığını ve gelişiminin olumsuz etkilendiğini ispat etmekle yükümlüdür.
Türk Medeni Kanunu’na göre velayetin belirlenmesinde en önemli etmen çocuğun üstün yararıdır. Mahkeme annenin sadece özel hayatını değil, bu yaşamın çocuğun psikolojik, sosyal ve ahlaki gelişimine etkilerini değerlendirir. Yani annenin özel hayatı tek başına değil, çocuğa yansıyan sonuçlarıyla birlikte dikkate alınır.
Velayet hangi şartlarda değişir?
Boşanma davası sonucunda çocuğun velayeti taraflardan birine verilir. Ancak bu karar kesin olmayıp değişen şartların varlığında velayetin değiştirilmesi davası açılabilmektedir. Türk Medeni Kanunu’na göre velayetin değiştirilmesi için öncelikli koşul, mevcut velayet düzenlemesinin çocuğun üstün yararına aykırı hale gelmesidir.
Velayet değişikliği konusunda Türk Medeni Kanununun 183. maddesinde; “Ana veya babanın başkasıyla evlenmesi, başka bir yere gitmesi veya ölmesi gibi yeni olguların zorunlu kılması hâlinde hâkim, resen veya ana ve babadan birinin istemi üzerine gerekli önlemleri alır.” hükmüne yer verilmiştir. Bu nedenle velayet değişikliği talep edilebilmesi için gerekli koşullar yeni değişiklikler gerçekleşmesi ve bu değişikliklerin çocuğun üstün menfaatine aykırı olmasıdır. Velayet değişikliği şartları :
- Velayet hakkının kötüye kullanılması,
- Velayet yükümlülüklerinin ihmal edilmesi,
- Çocuğa fiziksel, sosyal ve psikolojik şiddet uygulanması,
- Velayet sahibi kişinin çocuğunu ihmal etmesi, yeteri kadar ilgilenmemesi,
- Çocuğun sağlığını, güvenliğini ve ruhsal gelişimini tehlikeye atacak veya olumsuz etkileyecek yaşam koşullarında bulunması,
- Velayet sahibinin madde bağımlılığının ortaya çıkması veya fiziksel, piskolojik sağlık durumunda olumsuz değişiklikler ortaya çıkması,
- Velayet sahibi tarafın diğer tarafın çocuğu görmesinin engellemesi,
- İdrak yaşında olan çocuğunun isteğinin bulunması,
- Başka bir yere giderek çocuğunu terk edip bakımını ihmal edilmesi,
- Çocuğun fiilen velayet hakkı olmayan tarafta bulunması veya çocuğun üçüncü bir kişinin bakımına bırakılması,
- Velayet sahibi tarafın yaşam şeklinin çocuğun sağlığı, güvenliği ve duygusal gelişimini olumsuz etkilemesi,
Velayetin değiştirilmesi için mevcut velayet düzenlemesinin koşullarında yeni değişiklerin meydana gelmesi ve bu değişikliklerin çocuğun üstün yararını olumsuz etkilemesi şartlarının sağlanması gerekir. Bu nedenle velayet değişikliği davasında velayeti talep eden tarafın çocuğun yararının olumsuz etkilendiğini ispatlaması gerekir. Bu süreçte aile hukuku alanında uzman bir avukattan yardım alınması süreçte yaşanabilecek zorlukların önüne geçilmesine yardımcı olacaktır.
Baba velayeti nasıl alır?
Boşanma davası sonucunda tarafların müşterek çocuklarının bulunması halinde velayet taraflardan birine verilir. Çocuğun yaşının küçük olması durumunda çocuğun annenin bakımına muhtaç olması nedeniyle genellikle velayet anneye verilebilmektedir. Ancak verilen karar kesin olmayıp annenin hayatında değişikliklerin olması durumunda değişiklikler çocuğu olumsuz etkiliyorsa baba velayet değişikliği davası açabilmektedir.
Baba çocuğun velayetini annenin yaşamında meydana gelen değişikliklerin çocuğunu olumsuz etkilediğini ispatlaması, annenin babayla çocuğun görüşmesini engellemesi, çocuğun idrak yaşına gelerek velayetinin değiştirilmesini istemesi gibi nedenlerle alabilir. Ancak mevcut velayet düzenlemesinin koşullarında anlamlı bir değişiklik yoksa mahkeme çocuğun alıştığı düzende kalmasını tercih edecektir.
Uygulamada sıklıkla velayeti almak isteyen babanın genellikle sadece annenin özel hayatı, yeniden evlenmesi veya anneyle arasında olan kişisel sorunlar nedeniyle velayeti değişikliği talep ettiğini görmekteyiz. Ancak mahkeme annenin kişisel tercihleriyle ebeveynliğini ayrı olarak değerlendirmekte annenin hayatında meydana gelen değişikliklerin çocuğa olan etkisine bakmaktadır. Bu nedenle ortaya çıkan yeni durumlar çocuğun üstün menfaatine aykırı sonuçlar oluşturmadıysa velayet değişikliği kararı verilmeyecektir.
Çocuk isterse velayet değişir mi?
Velayet değişikliği konusunda en merak edilen konu çocuğun bu konudaki görüşünün mahkemeye olan etkisidir. Genellikle boşanma davasında çocuğun yaşının küçük olması durumunda mahkeme çocuğun bakımını üstlenen tarafa velayeti vermektedir. Çocuğun yaşı küçük olduğunda bu süreçte görüşü alınamasa da ilerleyen yaşta velayeti sahibi olmayan tarafla kalmayı tercih edebilmektedir. Bu durumda velayet sahibi olmayan taraf velayet değişikliği davası açabilir.
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesinin 12. maddesi ile Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesinin 3. ve 6. maddeleri, iç hukuk tarafından yeterli idrake sahip olduğu kabul edilen çocuklara, kendilerini ilgilendiren davalarda görüşlerini ifade etmeye olanak tanınmasını ve görüşlerine gereken önemin verilmesi gerektiğini öngörmektedir.
Çocuğun görüşü üstün menfaatine aykırı sonuç oluşturacaksa mahkemenin çocuğun görüşlerinin aksine karar vermesi de mümkündür. Ancak velayeti talep edilen çocuk idrak yaşındaysa velayet konusundaki fikri sorulduğunda babayla kalmak istediğini beyan etmişse bu durum çocuğun üstün menfaatine aykırı bir durum oluşturmayacaksa baba çocuğun bakımını ve sorumluluklarını üstlenebilecek yeterlilikteyse velayet değişikliği yapılır.
Velayet kaç yaşında çocuğa sorulur?
Velayeti istenen çocuğun yaşı çok önemli bir faktördür. Yargıtay Hukuk Genel kurulunun kararına göre çocuğun idrak yaşı, 8 yaş veya üstüdür. 8 yaş veya bu yaşın üzerinde olan çocukların görüşü alınmadan velayetin düzenlenmesi, değiştirilmesi veya kaldırılması mümkün olmadığı görüşündedir.
İlgili Makale: Çocuğun Velayeti Hangi Durumlarda Anneye Verilmez?
Bir hakim çocuğun velayetine karar verirken en çok neye dikkat eder?
Velayet kararının verildiği boşanma davası veya velayet değişikliği davalarında taraflar açısından en merak edilen konu mahkemenin nelere dikkat ederek karar vereceğidir. Bu noktada mahkeme tarafların talebine göre değil çocuğun üstün menfaatini gözeterek karar verir. Mahkeme açısında çocuğun hangi tarafla kaldığında bakımı, güvenliği, sağlığı, eğitim, sosyal ve ekonomik koşulları daha iyi şartlarda olacaksa o tarafa velayeti vermeyi tercih eder.
Hakim çocuğun idrak yaşında olması halinde velayetle ilgili görüşlerine başvurması gerekmektedir. Mahkeme genellikle velayet hakkında kararını etkileyebilecek faktörlerin uzman kişiler tarafından araştırılmasını talep eder. Mahkeme tarafından görevlendirilen sosyal hizmet uzmanı, pedagog gibi uzman kişiler hem ebeveynler hem de müşterek çocukla görüşme yaparak rapor tanzim eder. Bu rapor müşterek çocuk hakkında velayet kararı ve diğer tarafla kişisel ilişki tesis edilmesi için en önemli belgedir. Hakim bu rapor doğrultusunda karar vermek zorunda değilse de genellikle bu rapora göre karar verdiğini belirtmemiz gerekir.
Bir hakim çocuğun velayetine karar verirken en çok çocuğun üstün menfaatine dikkat eder. Hakim çocuğun bedensel, fikri ve ahlaki bakımdan en iyi şekilde gelişebilmesi ve böyle bir gelişmenin gerçekleştirilmesi için, çocuğa sosyal, ekonomik ve kültürel koşulların sağlanmış olan tarafa velayet hakkını verecektir.
Sıkça Sorulan Sorular
Yeniden evlenme nedeni ile velayet değiştirilebilir mi?
Anne veya babanın yeniden evlenmesi doğrudan velayet değişikliği sonucunu oluşturmaz. Ancak yeniden evlenme durumunda çocuğun üstün yararı zedelenirse velayet değiştirilebilir.
Velayet anneden nasıl alınır?
Velayet sahibi olmayan baba velayet değişikliğine neden olabilecek değişikliklerin yaşanması ve bu değişikliklerin çocuğu olumsuz etkilediğini ispatlaması halinde ya da çocuğun idrak yaşına gelip babasıyla yaşamayı tercih etmesi halinde velayeti alabilir.
Annenin sevgilisi olması velayeti etkiler mi?
Annenin sevgilisi olması veya özel hayatı doğrudan velayeti etkilemez. Annenin yaşamındaki değişikliklerin çocuğun psikolojik, sosyal ve ahlaki gelişimine olumsuz etkisi bulunması durumunda velayet hakkı etkilenebilir.
Hangi durumlarda çocuğun velayeti anneye verilmez?
Annenin genel ahlak kurallarına aykırı bir yaşamı alışkanlık haline getirmesi, psikolojik ,fiziksel rahatsızlığının bulunması, suçtan hüküm giymesi, tutuklanması veya kısıtlanması durumunda, uyuşturucu veya alkol bağımlılığının bulunması, çocuğun idrak yaşında olup babasıyla yaşamak istemesi durumlarında çocuğun velayeti anneye verilmeyebilir.
Sabıka kaydı olan babaya velayet verilir mi?
Babanın sabıka kaydının bulunması çocuğun velayet kararını doğrudan olumsuz yönde etkilemez. Mahkeme mevcut koşulları araştırarak sabıka kaydının bulunması durumunun babada devam eden etkilerine ve çocuğun bu durumdan olumsuz etkilenip etkilenmeyeceğini araştırır.
Çocuğu velayeti hangi durumlarda anneden alınır?
Velayet hakkının kötüye kullanılması ve yükümlülüklerin ihmal edilmesi, çocuğa fiziksel, sosyal ve psikolojik şiddet uygulanması, velayet sahibi kişinin çocuğunu ihmal etmesi, yeteri kadar ilgilenmemesi, çocuğun sağlığını, güvenliğini ve ruhsal gelişimini tehlikeye atacak veya olumsuz etkileyecek yaşam koşullarında bulunması, velayet sahibinin madde bağımlılığının ortaya çıkması veya fiziksel, piskolojik sağlık durumunda olumsuz değişiklikler ortaya çıkması, velayet sahibi tarafın diğer tarafın çocuğu görmesinin engellemesi, idrak yaşında olan çocuğunun isteğinin bulunması, başka bir yere giderek çocuğunu terk edip bakımını ihmal edilmesi,çocuğun fiilen velayet hakkı olmayan tarafta bulunması veya çocuğun üçüncü bir kişinin bakımına bırakılması gibi durumlarda çocuğun velayeti anneden alınabilir.
